„Gliwickie Metamorfozy”

Ballestremowie

Tekst: Theo Schikovsky

Zdjęcia: Małgorzata Malanowicz, Wojciech Kwietniewski

Gliwice 2005
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

  

 

       

   Ród Ballestremów wywodzi się ze starowłoskiej rodziny szlacheckiej, dokładnie z miasteczka prowincjonalnego Asti, leżącego na północ od Turynu. Linia śląska tej familii wywodzi się od Giovanniego Baptysty Angelo Ballestrero di Castellengo urodzonego w 1709 roku w Turynie.  W 1730 roku został on paziem na dworze księcia sasko-weimarskiego, gdzie zmienił imię na Johann i przyjął nazwisko Ballestrem. 

   W 1732 roku  Giovanni Baptysta wstąpił do elitarnej jednostki regimentu cesarskiego, w której został podpułkownikiem. W 1740 roku rozpoczął służbę w III regimencie huzarów armii pruskiej a w 1748 roku objął dowództwo nad szwadronem którego część stacjonowała w Gliwicach. W dniu 29 października 1748 roku poślubił w Pławniowicach w kaplicy starego zamku hrabinę Marię Elżbietę Augustę von Stechow córkę Wolfganga von Stechow założyciela majoratu (majorat - majątek, który nie podlega podziałowi i przechodzi w ręce najstarszego w rodzie), w którego skład wchodziły dobra Pławniowice, Ruda i Biskupice. Po śmierci Karola Franciszka von Stechow w 1798 roku (syna Wolfganga) który nie pozostawił po sobie żadnego męskiego potomka majątek przechodzi w ręce najstarszego syna jego siostry  Karola Franciszka von Ballestrem i pozostał w rękach tej rodziny do 1945 roku.
       
       
   Już w 1751 sprowadził von Stechow  dwóch doświadczonych górników z Saksonii i  nakazał im wykopać szyb, spodziewając się odnaleźć rudę żelaza, ale górnicy dokopali się „tylko” węgla kamiennego.  W 1770 roku von Stechow uzyskał od nowopowstałego Urzędu Górniczego oficjalną licencję na eksploatację tego węgla a kopalnię tę nazwał „Brandenburg” (była to pierwsza kopalnia na Górnym Śląsku). W latach 1798 -1945  Ballestremowie stworzyli największe imperium przemysłowe Rzeszy  (wliczając do niego majątek Godulli, pierwszego zarządcy majoratu za czasów Ballestremów). Zarząd Dóbr znajdował się początkowo w Rudzie Śląskiej, a po podzieleniu Śląska w 1922 roku w Gliwicach w nowo do tego celu wybudowanym gmachu.  W rejonie Gliwic  do koncernu Ballestrema należały:  huta VOH (późniejsza Huta 1 Maja), spółka drzewna  Waldindustrii, Spółka Walcownia Łabędy, Gwarectwo Węglowe Consolidation, 50% udziałów  kolei  Piaskowej  Pyskowice.
       
       
   W życiu politycznym najbardziej znanym przedstawicielem rodziny był Hrabia Franciszek von Ballestrem, działacz  partii Centrum (której współzałożycielem był inny członek rodziny - Alexander von Ballestrem ) a późniejszy prezydent Reichstagu (1898-1906).

       
   Ballestremowie bardzo troszczyli się o dobro swoich robotników i ich rodzin. Robotnicy zakładów ballestremowskich zamieszkiwali w tzw koloniach,  (np. Bialas, Poremba, Ruda Hammer, Karol, Glückauf). Czynsz wynosił od 7,25- 9,00 Marek miesięcznie. Każda kolonia posiadała własny sklep, punkt sanitarny, bibliotekę i  szkołę podstawową. Np. Kolonia w Rokitnicy należała pod względem standardu i rozwiązań technicznych do najnowocześniejszych w Europie i zwiedzali ją przemysłowcy z Belgii i Anglii. W Rudzie otworzono nawet  szkoły gospodarstwa domowego dla córek górników. Również Ballestremowi zawdzięcza Ruda swoje pierwsze gimnazjum oddane do użytku w 1895 roku. W Głuchołazach utrzymywali Ballestremowie dla swoich robotników duży ośrodek rekonwalescencyjny. Budowali też klasztory i kościoły, domy opieki dla wdów, szpitale. W 1934 roku podarowali miastu Gliwice Willę Caro.
       
       
   Wszyscy przedstawiciele rodu Ballestremów, byli i są członkami zakonu rycerzy maltańskich. Dzisiaj rodzina Ballestremów mieszka w miasteczku Straubing (Bavaria)  
       

ALBUM RODZINNY