„Gliwickie Metamorfozy”

Gustaw Neumann jr – 15.12.1838–16.02.1881

 Marian Jabłoński
Małgorzata Malanowicz

Gliwice 2005/2023
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

       
 

   Gustav junior, czyli Gustav Richard Ludwig Neumann urodził się 15 grudnia 1838 roku w Gliwicach.

 
       
     Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował naukę w miejscowym gimnazjum. Należał do gminy ewangelickiej. Już w gimnazjum nauczyciel odkrył jego wyjątkowe zdolności w grze w szachy oraz jego niezwykłą pamięć. Nie tylko zwyciężał wtedy ze starszymi, znanymi szachistami ale potrafił kolejne partie bezbłędnie odtworzyć z pamięci. Po ukończeniu gimnazjum studiował medycynę we Wrocławiu i Berlinie, jednak porzucił studia, aby całkowicie poświęcić się szachom.   
       
     W 1861 roku został członkiem Akademickiego Klubu Szachowego w Berlinie. W Berlinie mieszkało wówczas wielu wybitnych szachistów m.in. dr Suhle i Ph. Hirschfeld, obok których w niedługim czasie Neumann stanął jako jeden z najsilniejszych graczy. W 1864 roku spotkał się ze sławnym, niemieckim mistrzem Louisem Paulsenem z którym minimalnie przegrał. W następnym roku zdobył w 5. Reńskim Kongresie Szachowym w Elberfeld pierwsze miejsce w turnieju głównym i jednocześnie tytuł mistrza.  
       
     Z okazji odbywającej się w 1867 roku Wystawy Światowej w Paryżu, odbył się wielki międzynarodowy turniej szachowy w którym zwyciężył kolejno uznanych mistrzów światowych - Winawera 3:02, Hiszpana Golmayo 3:0 i Rosenthala 5:0. Tego ostatniego zwyciężył także w 1869 roku w dwóch partiach. Jeszcze tego roku Neumann zdobył pierwsze miejsce w turnieju w Dundee w Anglii, w którym uczestniczył także mistrz świata Steinitz. Osiadł wówczas w Paryżu na stałe. W 1870 roku odbył się pierwszy międzynarodowy turniej w Niemczech w Baden-Baden w którym Anderssen pokonał Steinitza, zaś Neumann pokonał Anderssena w dwóch partiach. Ostatni wielki turniej z udziałem Neumanna odbył się w 1872 roku w Altonie, gdzie zdobył drugie miejsce za Anderssenem z którym zremisował.  
       
 

   Po wybuchu wojny francusko-pruskiej w 1870 roku został wysiedlony z Paryża, powrócił do Gliwic, gdzie zaobserwowano dalszy rozwój jego psychicznej choroby. Pierwszy raz odwieziony został jeszcze w Paryżu do kliniki psychiatrycznej św. Anny, skąd po kilku tygodniach został zwolniony po poprawie stanu zdrowia. Za sprawą brata Carla Friedricha został z Gliwic wysłany na leczenie do Zakładu Psychiatrycznego w Allenburgu k. Wehlau w Prusach Wschodnich n. Łyną, gdzie po kilku latach w wieku 42 lat zmarł 16 lutego 1881 roku. Prawdopodobnie przyczyną jego choroby i śmierci był wypadek w dzieciństwie w drukarni ojca. Jego głowa dostała się wówczas pomiędzy bele papieru, które nagle zaczęły się przetaczać.

 
       
 

   Neumann był człowiekiem wyjątkowo sympatycznym i miłym w obejściu, choć miał wyjątkowo poważny wyraz twarzy. Zmarł jako kawaler. Był nie tylko graczem ale także wybitnym teoretykiem i twórcą literatury szachowej.  

   W 1864 roku utworzył pismo "Neue Berliner Schachzeitung" którym kierował do 1867 roku, w 1865 roku wydał przewodnik dla początkujących szachistów, który w latach 1874-1879 roku doczekał się wielu wznowień. 

   W 1866 roku wydał "A. Anderssens Schachpar tien aus den Jahren 1864-1865", zaś w 1867 roku opublikował "Die Grundregeln de Schachspiels mit Erlauterungen" oraz "Das Schachspiel und seine Abarten".  

   Po paryskim turnieju opracował, wraz z francuskim mistrzem de Riviere, historię tych zawodów oraz wydał podręcznik szachowy w języku francuskim. Jego książki były tłumaczone na wiele języków i doczekały się wielu wznowień.

 
       
     Po jego śmierci rodzina, w której szachy były bardzo popularne, definitywnie odcięła się od tej gry, winiąc ją za śmierć członka rodziny. Mimo tego doszło do dość powszechnego zainteresowania szachami w Gliwicach. Gliwicki Klub Szachowy "Springer" (skoczek) utworzony został w 1919 roku z 60 członkami.