| |
|
|
|
1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA
|
|
|
|
|
|
|
Przedmiotem opracowania był projekt techniczny ogrodzenia starego zabytkowego cmentarza położonego w Gliwicach przy ulicy Robotniczej (d. Kalidestraße).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. RYS HISTORYCZNY
|
|
|
|
|
|
|
Wokół huty i odlewni powstała dzielnica Eisengießerei – z własną szkołą, gospodą.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
W 1808 r. Zarząd huty założył dla pracowników cmentarz. Zaprojektowany został na planie prostokąta – rozplanowany symetrycznie w stosunku do obsadzonej drzewami głównej alei i stał się miejscem ostatniego spoczynku dla wielu prominentnych osobistości związanych z gliwickim przemysłem.
|
|
|
|
|
|
|
Jeszcze w roku 1949 cmentarz był wprawdzie lekko zaniedbany, ale nie zniszczony, odbywały się tam jeszcze pochówki. Dopiero na początku lat 50-tych – na polecenie lokalnego dygnitarza partyjnego – przeprowadzono akcję metodycznej dewastacji cmentarza poprzez usuwanie niemieckich napisów z nagrobków, tablice żeliwne odkręcano, a z kamiennych skuwano napisy – czasami pozostawiając "gołe" daty, lub rozbijano je na drobne kawałki. Później cmentarz pozbawiony odgórnej opieki, został wydany na pastwę złodziei, którzy płyty granitowe i marmurowe odsprzedawali jako kamień, a unikatowe elementy żeliwne oddawali na złom. Coraz bardziej zrujnowaną nekropolię zarastał bluszcz i siewki drzew. W przeddzień Nowego Roku 2004 ukradziono ostatni z pięknych żeliwnych „płotków”, które niegdyś stanowiły o urodzie cmentarza.
|
|
|
|
|
|
|
Wg opowiadań osób mieszkających w sąsiedztwie oryginalne ogrodzenie wywiózł i przywłaszczył sobie ... Później cmentarz ogrodzono siatką drucianą w ramach z kątowników, mocowanych do szyn stalowych zakotwionych w fundamencie. W ostatnich latach i ona stała się przedmiotem grabieży. Również płyty nagrobne i mniejsze nagrobki spotykał nie lepszy los. Sąsiedzi cmentarza widzieli jak podczas wznoszenia budynku w granicy z cmentarzem, wrzucano je do fundamentów, jeden z takich dziecięcych nagrobków został odnaleziony podczas prac przy remoncie fundamentu ogrodzenia.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. STAN ISTNIEJĄCY
|
|
|
|
|
|
|
Cmentarz zlokalizowany jest na prostokątnej działce o wymiarach 74 x 77 m. Jego oś stanowi aleja obsadzona drzewami. Kiedyś jej zamknięciem była kaplica grobowa hrabiego Einsiedela, zachował się umieszczony niegdyś przed nią krzyż.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. ZAŁOŻENIA OPRACOWANIA
|
|
|
|
|
|
|
Zachowało się niewiele fotografii obrazujących wygląd rzeczywisty cmentarza, ale wiadomo jak wyglądało oryginalne ogrodzenie. Niestety w chwili obecnej zaprojektowanie ogrodzenia żeliwnego jest z uwagi na plagę kradzieży zbyt ryzykowne.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
Po przeprowadzeniu wizji ogrodzeń kościołów, cmentarzy i parków z tego samego okresu historycznego zdecydowałam się na zaprojektowanie ogrodzenia w formie muru kamiennego z prześwitami zamkniętymi przęsłami stalowymi nawiązującymi rysunkiem do ogrodzenia oryginalnego.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
Początkowo przewidywałam mur ceglany – jak w podobnym cmentarzu ewangelickim w dzielnicy Borsig w Zabrzu-Biskupicach, jednak na korzyść kamienia przemówiła możliwość wykorzystania zachowanej konstrukcji istniejącego do niedawna ogrodzenia (nie było to już ogrodzenie oryginalne, jednak wykorzystanie tej konstrukcji dobrze osadzonej w fundamencie, pozwoliło zminimalizować prace).
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. ELEMENTY OGRODZENIA
|
|
|
|
|
|
|
5.1. Brama
|
|
|
|
|
|
|
Przewiduje się tylko jeden wjazd na teren cmentarza – od strony ulicy Robotniczej – bramą szerokości 3 m.
|
|
|
|
|
|
|
5.2. Furtki
|
|
|
|
|
|
|
Projektowane są dwie furtki na zamknięciach centralnej alei.
|
|
|
|
|
|
|
5.3. Przęsła murowane
|
|
|
|
|
|
|
Mur z kamienia łamanego grubości 20-25 cm posadowiony na istniejącym fundamencie, wzmocniony w fugach co ok. 50 cm prętami o 12 mm przyspawanymi do istniejących szyn. Słupy 40 x 40 cm – murowane z kamienia wokół istniejących rdzeni kotwionych w fundamencie, w miejscach gdzie brak istniejących szyn, należy wykonać rdzenie żelbetowe zbrojone 4o16.
|
|
|
|
|
|
|
5.4. Przęsła z miejscem na wmurowanie tablic
|
|
|
|
|
|
|
Słupy j.w. Mur o grubości wyjściowej max 20 cm, z „parapetami” stabilizującymi wmurowane w przyszłości tablice. Zaleca się zagęszczone zbrojenie fug – co ok. 25-30 cm.
|
|
|
|
|
|
|
5.5. Przęsła ażurowe
|
|
|
|
|
|
|
Projektowane przęsła nawiązują do rysunku ogrodzenia oryginalnego. Zaprojektowano 3 typy wymiarowe, aby jak najlepiej wpasować się w zastane rozstawy rdzeni.
|
|
|
|
|
|
|
5.6. Tablice informacyjne
|
|
|
|
|
|
|
Z uwagi na historyczny charakter cmentarza i małą o nim wiedzę, niezbędne wydaje się umieszczenie na cmentarzu tablic informacyjnych. Proponuje się miejsce na tle przybudowanego z zewnątrz do ogrodzenia budynku gospodarczego – w narożniku północno-wschodnim. Projekt tablic stanowi przedmiot odrębnego opracowania.
|
|
|
|
|
|
|
5.7. Portyk
|
|
|
|
|
|
|
W obecnej sytuacji odbudowa kaplicy grobowej zamykającej aleję od strony południowo-zachodniej nie wydaje się uzasadniona, proponuje się natomiast wybudowanie w tej jej części, która znajdowała się w obrębie cmentarza, portyku o dwóch szeregach kolumn i proporcjach frontonu kaplicy. Wybudowanie tego portyku, umieszczenie w nim elektronicznego punktu informacyjnego oraz sprowadzenie na cmentarz posągów „lwów czuwających” stanowić będzie ukoronowanie prac rekonstrukcyjnych na cmentarzu.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. SPIS RYSUNKÓW
|
|
|
|
|
|
|
1. Sytuacja (skala 1:500)
|
|
|
|
|
|
|
2. Inwentaryzacja (skala 1:250)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
3. Rzut – rysunek zestawczy (skala 1:250, 1:20)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
4. Rozwinięcia (skala 1:200)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
5. Przęsła ażurowe (skala 1:20, 1:5)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
5a. Przęsła ażurowe (skala 1:20)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
6. Brama i furtka (skala 1:20)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
7. Tablice informacyjne (skala 1:50)
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7. REALIZACJA
|
|
|
|
|
|
|
9 marca 2006
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
24 maja 2006
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
10 sierpnia 2006
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
Gotowe
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
