Gliwickie Metamorfozy

XVII Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego

Fotograficzne atelier

Małgorzata Malanowicz

 

IX.2019

www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

gra terenowa


       
   
       
 

Pierwszy format zdjęcia atelierowego został wprowadzony i opatentowany przez Adolphe Eugene Disderi'ego w 1854 r. Format carte-de-visite CdV (zdjęcie o szerokości 5,35 cm i wysokości 8,89 cm naklejano na kartoniku o szerokości 6,0 i wysokości 10,0 cm). Grubość zdjęć formatu CdV zmieniała się w czasie. W latach 1858–1870 grubość kartonu, na który przyklejano zdjęcie wynosiła poniżej 0,5 mm, do ok. 1880 od 0,5 do 0,75 mm, a później do 1 mm. Następnie wprowadzone zostały do użytku inne formaty i tak pod koniec 1865 r. Mathew Brady wprowadza format gabinetowy Carte-album albo Cabinet-photograph CC lub Imperial carte-de-visite (format 10,8 x 16,5 cm) stosowany do końca XIX w. Około 1870 r. zostaje wprowadzony format Mignonette (4 x 8 cm) i Victoria (10 x 12 cm), około 1875 r. Imperial (20 x 30 cm) i Portrait paris (13 x 20 cm). W użyciu były także inne, określane nazwami własnymi.

Początkowo zdjęcia portretowe wykonywane były w atelier nie posiadały tła. Od wczesnych lat pięćdziesiątych XIX w. pojawiają się tła, które były nieodłącznym elementem wyposażenia atelier fotograficznego. Ich tematyka była różnorodna, jednak najczęściej występowały motywy architektoniczne i krajobrazowe. Pojawia się także umeblowanie i rekwizyty. Upozowani przez fotografa modele opierali się o stolik lub krzesło by nie poruszyć się w dość długim czasie naświetlania błony fotograficznej. Gdy fotografie były wykonywane przez fotografów wędrownych „na ulicy” jako tło używane były prześcieradła lub kilimy.

Pierwsze zdjęcia powielane w latach pięćdziesiątych XIX w. posiadały odcień brązowy. W późniejszym okresie stosowana technika pozwalała uzyskać zdjęcia czarno-białe. I znów odcień brązowy zdjęć pojawia się w latach 20 i 30 XX w. Kolor zdjęcia związany był z metodą wywołania i utrwalania zdjęcia. Pierwsze odbitki fotograficzne wykonywane na papierze albuminowym (papier powleczony ciałami białkowymi), były bardzo cienkie i delikatne. Z tego względu naklejano je na tekturkach klejonych z kilku warstw cienkich kartoników. O ilości warstw kartoników decydował format zdjęcia. Początkowo papier był matowy, a w późniejszym okresie błyszczący. Na awersie i rewersie kartoników naklejano cienkie firmowe winiety, początkowo koloru białego, a później szare. Na awersie kartonika naklejano zdjęcie.

Początkowo na zdjęciach nie było żadnych informacji o autorze. Około lat pięćdziesiątych XIX w. na kartoniku pojawia się nazwisko i imię fotografa, nazwa atelier, miejscowość i nazwa ulicy z numerem domu. W latach sześćdziesiątych XIX w. zróżnicowano ozdobne napisy i rozbudowano treści informacyjne. Na rewersie zdjęcia pojawiają się przepiękne litografie. Boki kartoników były złocone lub posrebrzane. Na winietach wydrukowane były informacje o zakładzie fotograficznym. W późniejszym czasie napisy na awersie były tłoczone. Po wprowadzeniu zdjęć pocztówkowych na zdjęciach nazwę zakładu fotograficznego wytłaczano suchym stemplem lub używano pieczątek.