|
Najstarszym i najcenniejszym księgozbiorem
wchodzącym w skład Książnicy Cieszyńskiej jest biblioteka księdza
Leopolda Jana Szersznika (1747-1814), rodowitego cieszynianina, który po
odbyciu studiów w Czechach, gdzie postawił pierwsze kroki również na
polu pracy naukowej, powrócił w 1775 r. do Cieszyna i tu rozpoczął
wszechstronną działalność jako pedagog, uczony, kolekcjoner i działacz
komunalny. Oddał on do użytku publicznego własną bibliotekę, której
tworzenie zapoczątkował jeszcze podczas studiów w Czechach, a rozbudował
w Cieszynie, włączając do niej m.in. zbiory swojego ojca i
dziadka.
Biblioteka Leopolda J. Szersznika, otwarta w 1802 r. i
obdarzona przywilejem używania tytułu "cesarsko - królewskiej",
stała się pierwszą publiczną placówką tego typu na terenie ówczesnego
Śląska Austriackiego i jedną z pierwszych na obszarze obecnych ziem
polskich. Dzięki zapobiegliwości założyciela, który opierając się
niemal wyłącznie na własnych środkach finansowych zapewnił jej
odpowiednią siedzibę, wyposażenie, a przede wszystkim zabezpieczył
dalszy byt poprzez założenie fundacji, przetrwała ona do dzisiaj.
Obecnie biblioteka liczy w sumie ok. 15 000 woluminów dzieł
drukowanych (w tym ponad 11 000 starodruków), 39 inkunabułów i 1000
jednostek ewidencyjnych rękopisów. Większość druków pochodzi z wieku
XVIII, ale sporo jest także książek XVII i XVI-wiecznych. Wśród rękopiśmiennych
kodeksów znajdują się m.in.: pochodzące z XIII w. Libri Decretorum;
tzw. Prorocy Cieszyńscy - husyckie tłumaczenie Ksiąg Prorockich i
Nowego Testamentu z lat 1419-1439 (jeden z ważniejszych zabytków języka
staroczeskiego); XV-wieczny, miniaturowy modlitewnik na pergaminie,
ozdobiony pięcioma wysokiej klasy iluminacjami, który według tradycji
należeć miał do ostatniej piastowskiej księżnej Cieszyna, Elżbiety
Lukrecji; Graduał Maryjny z przełomu XV i XVI w., zawierający m.in.
zapis nutowy Bogurodzicy, czy pochodzące z XV-XVI w. De Architectura
libri decem Witruwiusza.
O wartości księgozbioru L. J. Szersznika decydują nie
tylko poszczególne dzieła. Nie mniej istotne znaczenie ma fakt, że
kolekcja ta stanowi klasyczny, a rzadki już obecnie przykład biblioteki
osiemnastowiecznej, uporządkowanej według dawnego układu działowego i
posiadającej oryginalny wystrój wewnętrzny, na który składa się
kilkadziesiąt okazałych, wykonanych w stylu klasycystycznym dębowych
regałów. |
|