W prawdziwie wiosenną pogodę, choć w kalendarzu panowała jeszcze zima – odwiedziliśmy pobliskie Tarnowskie Góry.

   Opracowując poniższy materiał zdałam sobie sprawę, jak bardzo „po łebkach” przygotowana była ta eskapada. Chyba zbytnio zasugerowałam się słowami tarnogórzanina na stanowisku – zdawać by się mogło – obligującym do promowania historii miasta „...a cóż tu jest do pokazywania...” (!) Szkoda, że wcześniej nie przejrzałam stron przygotowywanych przez pasjonatów. Cóż, trzeba będzie powrócić, na szczęście to niedaleko.

   Został on założony przez powstałą w mieście w 1815 r. Gminę Synagogalną. Pierwszy pochówek (zmarłego Markusa Rinkla) odbył się 6 marca 1822 r. Do dziś, na powierzchni ok.0,55 ha zachowało się blisko 400 macew, z których najstarsze pochodzą z lat dwudziestych XIX wieku. Na uwagę zasługuje kwatera Cohnów, rodziny odgrywającej ważną rolę w dziejach Tarnowskich Gór. Beniamin Cohn wymieniany jest jako pierwszy Żyd, który w 1808 roku osiedlił się w Tarnowskich Górach na stałe, Josef Cohn był jednym z założycieli miejscowej gminy żydowskiej, a Salomon Cohn, w połowie XIX wieku zakładał w okolicach miasta kopalnie rud żelaza. Do dziś zachował się budynek zwany willą Cohna. 

Nagrobek Panofskich

Nagrobki Cohnów

   Po II wojnie światowej, a konkretnie po zrównaniu z ziemią cmentarza ewangelickiego, grzebano tu również ludność wyznania ewangelickiego (do 1968 roku = zmiany proboszcza zawiadującego cmentarzem katolickim)

Obecnie opiekę nad cmentarzem sprawuje Tarnogórska Fundacja Kultury i Sztuki: Galeria „Inny Śląsk”.

   Przełomowym momentem dla powstania zorganizowanej gminy żydowskiej w mieście był rok 1812. Na mocy tzw. aktu emancypacyjnego z 11 marca Żydzi zostali równouprawnieni z innymi mieszkańcami. Rok po wydaniu edyktu ludność pochodzenia żydowskiego w mieście liczyła 24 osoby. Ich liczba stale i szybko wzrastała i pod koniec I połowy XIX (1849 r.) w. stanowili oni w mieście 7 % mieszkańców. 

   W 1863 roku wybudowano na miejscu wcześniejszego domu modlitwy piękną synagogę w stylu mauretańskim wg projektu Constatina von Koschützki'ego. Jej poświęcenie nastąpiło 1 września 1864 r. We wrześniu 1939 r. po wkroczeniu do miasta wojsk niemieckich, tarnogórską synagogę podpalono a następnie całkowicie zburzono. Jej ruiny znajdowały się jeszcze na początku 1943 r.