|
Początki fundacji
opactwa w Henrykowie to lata 1222–1228. Oficjalnym fundatorem był Henryk
Pobożny. Po wizytacji opatów z Sulejowa i Koprzywnicy, kapituła
generalna zakonu zezwoliła na założenie klasztoru i 28 maja 1227 do
Henrykowa przybyło z Lubiąża dziewięciu mnichów z opatem Henrykiem.
W porównaniu do innych opactw, Henryków był uposażony dość ubogo.
Opactwo dysponowało zwartym obszarem wokół Henrykowa, posiadało tereny
leśne w rejonie Starych Bogaczowic oraz Ząbkowic Śląskich, pojedynczą
wieś (Osiek) pod Żmigrodem, a także pewne dobra w Wielkopolsce, na
Opolszczyźnie i w ziemi krakowskiej. W celu powiększenia majątku
klasztor wcześnie zaczął dokonywać zakupu gruntów. Był też dotowany
przez książąt, duchowieństwo oraz rycerstwo. Pomyślny rozwój opactwa
został przerwany przez najazd Mongołów w 1241 r., spalili oni klasztor,
a majątek rozgrabili.
Zbiegli podczas najazdu mnisi powrócili i przystąpili do odbudowy.
Trudnili się oni m.in. warzeniem piwa, młynarstwem, szewstwem i
tkactwem. Dochody czerpano także z dziesięcin, czynszów, kopalń,
zastawów dóbr i ceł. Ten spokojny okres trwał do XV wieku. Później
klasztor doświadczył najazdów podczas wojen husyckich oraz napaści
okolicznych magnatów. Pomimo tych ciężkich doświadczeń, cystersi
henrykowscy przystąpili zarówno do odbudowy materialnych podstaw
egzystencji, jak i wewnętrznego życia. Wtedy nadeszła reformacja. W
protestanckim środowisku konwent powoli zamierał. W 1553 r. liczył on
zdaniem badaczy zaledwie trzech, bądź nawet dwóch członków. Gdy już
udało się zasilić konwent mnichami z innych klasztorów ożywić działalność
gospodarczą, nastąpił okres wojny trzydziestoletniej (1618–1648).
W czasie jej trwania opactwo w Henrykowie było kilkakrotnie najeżdżane
przez wojska brandenburskie, szwedzkie i saskie, doznało straszliwych
zniszczeń i po raz kolejny w swych dziejach popadło w ruinę. Jednak w
latach 1656–1702 opatom Melchiorowi Welzelowi i Henrykowi Kahlertowi
udało się przywrócić klasztor do stanu dawnej świetności.
W tym okresie klasztor w Henrykowie stał się również silnym ośrodkiem
kontrreformacji. Przeprowadzono kompleksową przebudowę opactwa w stylu
barokowym. Klasztor stał się prężnym ośrodkiem kultu Matki Bożej
oraz szerzonego przez cystersów krzeszowskich kultu św. Józefa.
Załamanie działalności przyniosły wojny prusko-austriackie trwające w
latach 1740–1763, a ostatecznie kasata z 1810 roku. W 1863 r. Henryków
został przejęty przez książąt z dynastii sasko-weimarskiej. W 1945 r.
obiekty pocysterskie objęły władze polskie. Kościół klasztorny oraz
północną część wschodniego skrzydła klasztoru przekazały one
przybyłym do Henrykowa cystersom szczyrzyckim, którzy w 1953 r.
utworzyli tutaj swoją placówkę. Obecnie w budynkach klasztornych
mieszczą się: filia Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchowego we
Wrocławiu, Dom Opieki Caritas p.w. św. Jadwigi i Katolickie Liceum Ogólnokształcącego.
Kilka sal przeznaczono do zwiedzania. Klasztor otacza park z początku
XVIII wieku.
Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i Jana Chrzciciela powstawał etapami
od 1241 roku. Obecny bogaty w dzieła sztuki wystrój wnętrza pochodzi z
przełomu XVII i XVIII wieku. |
