|
Krynica to jedno z
najpopularniejszych i najbardziej prestiżowych polskich uzdrowisk, położone
na pograniczu Beskidu Sądeckiego i Niskiego. Najstarsza wzmianka o
osadzie Krzenycze pochodzi z 1547. W XVI w. wchodziła ona w skład tzw.
państwa muszyńskiego, należącego do biskupów krakowskich. Schyłek XVIII w. przyniósł
wzrost zainteresowania górami, ich geologią i szatą roślinną. O
karierze Krynicy przesądził Baltazar Hacqueta, który w 1790 zbadał i
spopularyzował tutejsze wody mineralne. W 1807 uruchomiono pierwsze łazienki
kąpielowe, a miejscowość urzędowo uznano za zdrój. Rozbudowa Krynicy
nastąpiła w latach 1858–1990. Do najokazalszych budynków należy
neorenesansowy Dom Zdrojowy zbudowany w 1899 z inicjatywy Alfreda
Potockiego. W latach 1912–1914 Rudolf Zuber odkrył nowe źródła
silnej szczawy alkalicznej (najsilniejszej w Europie) noszącej odtąd
nazwę od swego odkrywcy. Poza szczawami spotyka się w Krynicy tzw.
mofety. Są to naturalne wyziewy samego CO2. W czasie suszy niektóre źródła
wysychają i przemieniają się w mofety. Łemkowie kiedyś twierdzili że
w tych miejscach piekło oddycha.
Na
początku XX w. miasto uporządkowano, m.in. przesuwając koryto potoku
Kryniczanka. W okresie międzywojennym Krynica przeżyła chwile
burzliwego rozwoju, stając się największym z polskich uzdrowisk. W 1926
wzniesiono nowoczesne Nowe Łazienki, w 1937 uruchomiono kolej
linowo-szynową na Górę Parkową, a w 1939 oddano kuracjuszom luksusowy
Nowy Dom Zdrojowy. W latach 1932–1934 z inicjatywy Jana Kiepury
wzniesiono pensjonat „Patria” wg projektu Bohdana Pniewskiego.
Podczas okupacji uzdrowisko było dostępne wyłącznie dla Niemców. Po
wojnie Krynica stała się jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc
kuracyjnych w Polsce.
|
|
|
Ciekawym obiektem jest kościół
rzymskokatolicki p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej, zbudowany
w latach 1887–1892 według projektu Jana Zawiejskiego
(1854–1922), powiększony i gruntownie przebudowany w latach
1932–1935 według projektu Franciszka Mączyńskiego
(1874–1947). |
|
|
W Krynicy żył i tworzył najsłynniejszy
malarz prymitywny Nikifor. Był on synem Jawdoki Drowniak – ubogiej,
głuchoniemej łemkowskiej żebraczki. Ojciec nieznany, niewykluczone że
mógł być jednym z malarzy, którzy licznie zjeżdżali do Krynicy. W
1962 roku, kiedy Nikifor miał wyjechać na wystawę swoich prac w Bułgarii,
okazało się, że artysta nie ma żadnych dokumentów, na podstawie których
możliwe byłoby wydanie dowodu tożsamości. Wówczas, na wniosek Stefana
Półchłopka, przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Krynicy, sąd
w Muszynie określił jego tożsamość. W postanowieniu sądu artysta
figurował już jako Nikifor Krynicki. Na podstawie tego dokumentu w dniu
18 października 1962 roku Urząd Stanu Cywilnego w Krynicy wystawił dla Nikifora
Krynickiego akt urodzenia. Sam Nikifor podpisywał się na swoich
pracach jako Matejko lub Netyfor. 27 marca 2003 roku Sąd
Rejonowy w Muszynie, działając na wniosek Zjednoczenia Łemków, unieważnił
akt urodzenia z 1962 roku i uznał, że artysta znany jako Nikifor to
urodzony 21 maja 1895 roku Epifaniusz Drowniak.
Na
grobie Nikifora na krynickim cmentarzu (zmarł 10 października 1968 roku
zmarł w Domu Pomocy Społecznej w Foluszu k. Jasła) znajdują się
obecnie dwa napisy: „Nikifor
Krynicki” alfabetem łacińskim i „Nykyfor
Epifan Drowniak” cyrylicą.
|
|