Gliwickie Metamorfozy

III Wielka Eskapada Metamorfoz

Cerkiew w Bereście

Małgorzata Malanowicz
Zdjęcia: uczestnicy wyprawy

V.2013
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

       

   Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana. Jest to duża cerkiew łemkowska, zbudowana w typie tzw. północno-zachodnim, orientowana z prezbiterium skierowanym na wschód, trójdzielna (składająca się z nawy prezbiterium i babińca; prezbiterium zamknięte jest wielobocznie natomiast nawę i babiniec zbudowano na rzucie kwadratu). Dachy namiotowe zwieńczone baniastymi hełmami, pokryte blachą. Ściany konstrukcji zrębowej (słupy wieży obejmują babiniec, ściany lekko pochyłe wokół wieży zachata), pokryte gontem. Cerkiew otoczona jest niskim murkiem z kamienia łamanego, z bramką z kopułą pokrytą blachą.
Obok cerkwi nowo wybudowana drewniana dzwonnica.

   Po wysiedleniu po wojnie ludności łemkowskiej, cerkiew została zamieniona na kościół rzymskokatolicki, parafię erygowano w 1951 roku. Obecnie pełni funkcję kościoła parafialnego pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej 

   Wewnątrz zachowała się polichromia z 1928 roku. Dziś kompletny ikonostas, w XIX wieku został uzupełniony ikonami z XVII i XVIII wieku. Na środku prezbiterium, XIX-wieczny ołtarz, w którego podstawę wkomponowano dwie ikony pochodzące z XVII-wiecznego ikonostasu; przedstawiające apostołów. Z drugiej połowy XVII wieku pochodzi też ołtarz boczny mieszczący obraz z 1721 roku przedstawiający Matkę Boską Pokrow, pochodzący z cerkwi w Izbach a ufundowany przez parocha Izb i Ropek Iwana Ropskiego, przedstawiający Matkę Boską chroniącą swoich czcicieli. Obraz ten namalowany na płótnie, wzmiankowany był w czasach Konfederacji Barskiej. W roku 1771 modlił się przed nim Kazimierz Pułaski. W 1955 roku obraz został przeniesiony z Izb do Berestu. W roku 1984 przedstawiciele Solidarności ofiarowali Matce Boskiej jako votum wdzięczności, złotą koronę. Dziś ten obraz, słynący łaskami, otoczony jest głębokim kultem przez mieszkańców Berestu i okolicy. Na ścianie północnej znajduje się XVII wieczny obraz w ozdobnym, barokowym obramieniu przedstawiający chrzest Chrystusa w Jordanie. Po drugiej stronie, na ścianie południowej, znajduje się barokowy ołtarz z obrazem przedstawiający św. Mikołaja. W świątyni zwraca również uwagę utrzymany w tradycjach barokowych, półkoliście wygięty do przodu chór muzyczny.

   Dzisiejsza świątynia w Bereście z kompletnym i odnowionym ikonostasem z ołtarzami bocznymi jest uznawana za jedną z najładniejszych w Beskidzie Niskim. 

...

       
       

 

 

Materiały źródłowe:

Brykowski R., Łemkowska drewniana architektura cerkiewna

www.beskid-niski.pl