Szydłów
Jest to
miejscowość zupełnie wyjątkowa. Nie tylko z powodu zachowanych w dużej
części fortyfikacji, dzięki którym Szydłów
zyskał miano „polskiego Carcassonne”,
ale również dzięki pozostałym zabytkom –
zachowanej synagodze, halowemu gotyckiemu kościołowi p.w. św.
Władysława oraz mniejszemu p.w. Wszystkich Świętych z zachowaną
gotycką polichromią.
|
Panorama
Szydłowa od strony południowo-zachodniej.
Rycina z czasopisma "Kłosy", 1869 r. [www.szydlow.pl]
Mury
miejskie
zostały wzniesione w XIV wieku przez króla Kazimierza
Wielkiego. Od
strony północno-zachodniej mury zostały wzniesione na
skraju
wysokiej ściany wąwozu, opadającej do doliny rzeki
Ciekącej.
Od strony południowej i wschodniej wybudowano je na
płaskim
terenie i umocniono wałem ziemnym i fosą. Pozostały z nich
4 odcinki od strony zachodniej, wschodniej i południowej
o łącznej długości 680 m, wraz z bramą wejściową
(Krakowską)
i basztą przerobioną na dzwonnicę kościoła farnego.
Gdy mury przestały służyć celom obronnym i popadły
w ruinę, paradoksalnie największym zagrożeniem dla nich okazała
się ...gospodarność :) W 1822 roku odbyła się licytacja na sprzedaż
„ruderów
zamkowych”. Szczęśliwie dla nas nie
znalazł się nabywca. Istniejące obok zachowanej Krakowskiej
bramy Opatowska i Wodna zostały sprzedane, a następnie
rozebrane. |
...
...
Brama Krakowska swój obecny wygląd zawdzięcza
renowacji i częściowej rekonstrukcji w 1946 r. Główny zrąb bramy jest XIV-wieczny, górne
kondygnacje przerobione w stylu renesansu w pocz. XVI w.; posiada
attykę i dwie koliste wieżyczki. Między wnękami tej
kondygnacji znajdują się dwa prostokątne okienka, zaś w półkolistych
wnękach attyki – cztery strzelnice. Kamienne schody umieszczone w
zachodniej ścianie prowadziły na chodnik straży w murach
obronnych. Wysunięta do przodu część bramy posiada sklepiony
łuk, w którym umieszczona była żelazna brona służąca do
zamykania bramy od wewnątrz. Z nią łączył się most zwodzony.
Z zewnątrz brama posiadała zamknięcie w postaci dębowych
wierzei. Kwadratowe przedbramie – wysunięte na zewnątrz i połączone
z bramą właściwą tzw. „szyją” dodatkowo broniło
wejścia, chroniąc istniejący tu, podnoszony na łańcuchach
zwodzony most. |
...
..........
Zamek
zbudowano w
XIV wieku za czasów Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego.
Wzniesiono go w miejscu istniejącego dworu książęcego w stylu gotyckim z
elementami wczesnorenesansowymi. Główny budynek
zamku w południowo-zachodnim narożniku murów przylega do murów miejskich czołową
zachodnią ścianą. We wschodniej partii murów usytuowany jest budynek
bramy wjazdowej.
Był to dwukondygnacyjny budynek na
rzucie prostokąta z kwadratowym ryzalitem od południa w którym mieściła
się kaplica zamkowa. Wewnątrz znajdowały się pomieszczenia na dwóch
kondygnacjach o drewnianych stropach. Górną kondygnację od strony
murów nazwano Salą Rycerską. W głównej części zamku mieściła się sala z
czterema oszklonymi oknami, dwa stoły i ławy kamienne oraz kominek.
Za panowania Zygmunta III zamek służył na czas pobytu
monarchy w Szydłowie jako mieszkanie królewskie.
Ostatecznemu zniszczeniu zamek uległ podczas przemarszu wojsk napoleońskich.
W 1946 r. zrekonstruowano górne fragmenty i zabezpieczono budowlę nadając
całości charakter trwałej ruiny.
W zachodniej części dziedzińca zamkowego znajduje się
Skarbczyk – budynek przerobiony prawdopodobnie w XVI w. z dawnej baszty.
Obecnie mieści się tu muzeum.
|
|
|
...
...
Kościół
p.w. św. Władysława został zbudowany
ok. 1355 r. na miejscu wcześniejszego, drewnianego. Położony jest
obok
południowo-wschodniego narożnika murów miejskich, z wejściem
na
cmentarz przykościelny przez murowaną bramę z XVIII wieku.
Pierwotnie kościół był budowlą halową, dwunawową, z dwoma słupami
umieszczonymi na osi prezbiterium.
W 1630 r. świątynia została zniszczona przez pożar wskutek którego
prawdopodobnie zawaliły się sklepienia. W ciągu trzech lat kościół
odrestaurowano, jednakże pierwotny wygląd przywrócono jedynie
prezbiterium. Wnętrze zostało otynkowane, zniszczone laskowania
okienne
usunięto i zastąpiono drewnianymi oknami. Dach pokryto drewnianym
gontem.
Kolejne zniszczenia dotknęły farę w czasie walk w 1944 r., kiedy to spłonęły
m.in. wszystkie dachy. W latach 1945–1948 kościół odrestaurowano. W
trakcie prac odkryto dwa XIV-wieczne gotyckie portale.
Dzwonnica przy kościele
św. Władysława powstała na skutek przebudowy dawnej baszty miejskiej w
1724 r. o czym świadczy wyryta wewnątrz niej data. Posiada zachowane wąskie,
prostokątne otwory strzelnicze i ślady wejścia na poziom chodnika straży,
znajdującego się na murach obronnych.
|
|
|
...
...
Jednym z
najciekawszych zabytków Szydłowa, jest pochodzący
prawdopodobnie z XIV wieku położony na Przedmieściu Krakowskim
kościół p.w. Wszystkich Świętych. Mimo częściowej przebudowy zachował
gotycki charakter. Posiada prostokątną nawę oraz krótsze
i węższe prezbiterium, przy którym dobudowano później zakrystię. Również
późniejszy jest przedsionek przy nawie od zachodniej strony.
W 1946 r. we wnętrzu odkryto pozostałości gotyckiej
polichromii figuralnej z ok. 1375 roku, nad którą obecnie trwają
prace renowacyjne. Są to sceny z Nowego Testamentu, m.in.
najlepiej zachowane „Siedem radości Maryi”, sceny
pasyjne i sceny obrazujące siedem grzechów głównych. |
...
...
W północnej części średniowiecznego
miasta znajduje się synagoga. Zbudowana z kamienia łamanego
w poł. XVI w. zachowała wystrój z XVIII w.
Podczas II wojny światowej w bożnicy składowano broń i żywność,
po wojnie została adaptowana na kino wiejskie.
We wnętrzu
synagogi znajduje się Aaron ha Kodesz –
miejsce w które rabin wkładał
Torę po zakończonej modlitwie. Pod tynkami znajdują się
resztki polichromii i kilka dat. W ścianie wschodniej
znajdował się późnorenesansowy (pocz. XVII w.) ołtarz na rodały
(święte księgi). Także z tego okresu, przy wejściu w ścianie
zachodniej, prostokątne wnęki na ogień i skarbonę.
W synagodze można oglądać eksponaty związane z
kulturą żydowską: w szczególności przedmioty i księgi
religijne. |
...
...
Materiały
źródłowe:
www.szydlow.pl
|
|