Pobenedyktyński kościół św. Jana Apostoła
w Mogilnie powstał po 1065 r. Cały zespół klasztorny jest jednym
z najstarszych w Polsce, powstałym z fundacji Bolesława Śmiałego.
Romański, kamienny kościół zbudowany z granitowych ciosów, był
trójnawową bazyliką, z wieżą od zachodu, absydą główną i parą absyd
przy transepcie. Budynki klasztorne pierwotnie były drewniane.
Jednak w połowie XIII w. cały gród padł łupem księcia Władysława
Odońca i został zniszczony. Konieczna stała się przebudowa klasztoru
i kościoła. Powstały wtedy murowane skrzydła klasztoru, a nawy
świątyni zostały przedłużone. Jednocześnie zniknął transept i absydy
boczne. Kościół nabrał nieco charakteru gotyckiego, a później
barokowego. Jednak wewnątrz zachowało się wiele romańskich
elementów, m.in. fundament pierwszego kościoła, ściana w nawie
południowej oraz trzy krypty i dwie kaplice: Matki Boskiej Bolesnej
i Serca Jezusowego. Krypta wschodnia z końca XIII w. była początkowo
dolnym prezbiterium. Znajduje się w niej m.in. ołtarz romański
z oryginalną mensą i grobowiec opata z XII w. W grobie znaleziono
naczynie liturgiczne, akwamanillę. Zachodnia krypta pochodzi
z czasów wznoszenia świątyni. Ołtarz główny, rokokowy z elementami
klasycystycznymi, pochodzi z końca XVIII w. W nawach bocznych
znajdują się sklepienia kryształowe.
|