Z woli kilku miejscowych
możnych przed rokiem 1289 sprowadzono do wsi Cystersów, którzy
stworzyli tutaj filię klasztoru w Rudach. Kiedy w skutek swarów między
potomkami fundatorów opactwu groził upadek z pomocą pospieszył książę
opolski Bolko I. Za jego sprawą w roku 1307 powstały prowizoryczne,
drewniane zabudowania dla zakonników. Jego syn, książę strzelecki
Albert, ok. 1361 r. ufundował murowaną świątynię i klasztor, który
prawdopodobnie aż do 1617 r. pozostał drewniany. Kościół pw. NMP i
św. Jakuba Starszego miał formę niewielkiej gotyckiej, trójnawowej
bazyliki bez transeptu. Około 1714 r. do
kościoła dobudowano, w miejsce jednej z kaplic gotyckich, owalną
kaplicę św. Józefa, służącą największemu na Górnym Śląsku
bractwu, dedykowanemu ziemskiemu ojcu Chrystusa. Po roku 1733 świątynię
rozbudowano o dodatkowe przęsła i wieżową fasadę według projektu
Friedricha Gansa z Karniowa. Dekorację i wyposażenie wykonano w XVIII
w. Działali tu m.in. rzeźbiarze
M. Kössler ze Szwabii – autor ołtarza głównego, czy
pochodzący z okolic Ratyzbony J. J. Lehner, który wykonał ołtarze
boczne. W świątyni znajdują
się też obrazy Michaela Willmana z
II poł. XVII. Ogółem kościół posiada 16 barokowych ołtarzy i
rokokowe organy.
Tu tworzył Johannes Nucius (1556-1620), jeden z najwybitniejszych śląskich
muzyków, a zarazem opat konwentu jemielnickiego od roku 1591. Niestety
głównie z powodu wielkiego pożaru w Jemielnicy w 1617 roku, z jego
bogatej twórczości niewiele się do naszych czasów zachowało.
Pochowany jest w jemielnickim kościele.
Budynek klasztoru, podobnie jak w Rudach, wybudowano później
niż kościół, bo po 1733 r. Kościół został przekształcony w kościół
parafialny w 1812 r. po kasacie zakonu. W ciągu swojej historii
klasztor wielokrotnie ulegał zniszczeniom m. in. w czasie pochodu husytów
w 1428 r. czy w czasie wojny trzydziestoletniej. Największy pożar miał
miejsce w 1733 r., spłonęło wiele zabudowań. Klasztor udało się
jednak odbudować dzięki ofiarności mieszkańców
wsi.
Podobnie jak w Rudach tak i tutaj Cystersi prowadzili ożywioną
działalność gospodarczą wpływając pozytywnie na poczynania
miejscowej ludności. Zarybiali oni stawy, zajmowali się sadownictwem,
hodowlą i drobną produkcją. Oprócz spraw gospodarczych sporo uwagi
poświęcali także oświacie i już w 1687 r. zaczęła funkcjonowanie
szkoła parafialna. Wkrótce otwarto także gimnazjum łacińskie. Bez
opieki nie pozostawiono także ubogich i bezdomnych gdyż w pierwszej połowie
XVII w. zaczął działać
przytułek dla bezdomnych.
Niestety
jemielniccy cystersi musieli podzielić los rudzkich zakonników –
W 1810 r. władze pruskie dokonały kasacji zakonu, a ich samych usunięto
z klasztoru, który przeznaczono do celów świeckich.
Nieopodal
kościoła Najświętszej Maryi Panny znajduje się drugi kościół pod
wezwaniem Wszystkich Świętych, który do 1812 roku był kościołem
parafialnym. Na tej samej ulicy znajduje się jeszcze figura świętego
Jana Nepomucena z 1765 roku i pomnik ofiar I i II wojny światowej.
Jemielnica posiada jeszcze cmentarz francuski z okresu wojen
napoleońskich. Jest to mogiła około 500 żołnierzy napoleońskich.
|