Wykopaliska archeologiczne datują powstanie tu osady we wczesnym okresie żelaza, tj w latach 700–400 p.n.e. Nazwa – popularna nie tylko w tym regionie oznacza lasek brzozowy, często spotykany na terenach o gruntach piaszczystych. Wieś wzmiankowana była już w 1376 roku, a wykaz świętopietrza  z 1447 roku mówi o istnieniu tu należącej do dekanatu gliwickiego parafii i kościoła.  

   W latach 1550–1719 wieś należała do rodziny Zmeskal, w latach późniejszych często zmieniała właścicieli. Wielu członków rodziny Zmeskal zostało pochowanych  w krypcie pod zakrystią kościoła w Brzezince. Zachowała się tablica epitafijna Zuzanny Zmeskalowej, która to Zuzanna opuściła Śląsk podczas wojny trzydziestoletniej i schroniwszy się w Strzyżowicach, tam 26 lipca 1644 roku zmarła. Płyta ta znajduje się obecnie w Muzeum w Gliwicach.  

   Wspomniany już kościół p.w. św. Jadwigi ufundowany został w 1551 roku przez Henryka Zmeskala z Domanowic i jego żonę Magdalenę z domu Kozłowską, dane te spisane były w kronice parafii, która spłonęła w pożarze plebanii w 1945 roku. W XVII-wiecznych protokołach wizytacyjnych możemy odnaleźć inne informacje o kościele, jak np. o sprzedaży do Szobiszowic za 25 guldenów dzwonu z 1481 roku, ufundowaniu w 1571 roku ornatu, czy też obiciu świątyni deskami w 1650 roku. Kościół ten był budowlą o konstrukcji zrębowej, z prostokątną nawą i zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Od zachodu do kościoła dostawiona była wieża konstrukcji słupowej, nakryta czterospadowym, ostrosłupowym hełmem. Dach nad korpusem kościoła był dwuspadowy i dwukalenicowy, tzn różne były wysokości kalenic nad nawą i prezbiterium, co wynikało z ich różnej szerokości, przy jednakowym nachyleniu połaci. Taki typ dachu jest charakterystyczny dla drewnianych kościołów górnośląskich. Na kalenicy nawy znajdowała się sygnaturka z hełmem kopulastym. Dachy kryte były gontem.

Księża misjonarze na tle plebanii

młyn wodny

załoga Zakładów Huldschinsky'ego

załoga Zakładów Huldschinsky'ego

makieta osiedla

   Początkowo nauka dzieci odbywała się prawdopodobnie w zakrystii lub mieszkaniu nauczyciela. Pierwsza wzmianka o istnieniu takiej szkoły znajduje się w protokole wizytacyjnym z 1679 roku. W początkach wieku XIX nauka odbywała się w niewielkim drewnianym budynku. W jednej części znajdowała się  klasa dla 55 uczniów, a za drewnianym przepierzeniem było mieszkanie nauczyciela. W 1809 roku otwarto nową, dwuklasową murowaną szkołę, do której uczęszczały dzieci z Brzezinki, Kozłowa, Zdzierci i Ligoty Kradziejowskiej. W 1825 szkołę przebudowano, powiększając izbę szkolną i mieszkanie nauczyciela, a w 1843 roku rozbudowano ją ponownie. W 1936 wybudowano też dużą szkołę w nowopowstającym osiedlu.

poświęcenie Stacji Sióstr - grudzień 1929

przedszkole

uczniowie szkoły gospodarstwa domowego

   Przy wylocie ulicy Lubelskiej w kierunku Kozłowa, na skraju lasu znajduje zbiorowa mogiła oznaczona niewielkim pomnikiem. Na temat tej mogiły nie zachowały się żadne oficjalne dokumenty, nie figuruje też w ewidencji miejsc pamięci województwa śląskiego. Żadnych informacji nie odnaleziono również w Archiwum ani Muzeum w Gliwicach (2005) – stwierdzono jedynie iż znajdujący się na pomniku napis „Żołnierzom radzieckim poległym w latach 1941–1943” jest błędny, gdyż mogiła ta nie ma związku z działaniami wojennymi na terenie miasta oraz ze stacjonowaniem na tym terenie Armii Czerwonej po II wojnie światowej. Natomiast daty umieszczone na monumencie sugerują, że upamiętnia on los jeńców radzieckich, którzy mogli w tym czasie znaleźć się na terenie Gliwic i okolicy.     

   Wiadomości o pochodzeniu obiektu znajdujemy jedynie w artykule pana Edmunda Całki „Hitlerowskie obozy w Gliwicach i powiecie”, napisanym na podstawie relacji mieszkańców Kozłowa, Brzezinki i Łanów Wielkich.

   Pomnik został odnowiony w 2005 roku społecznym sumptem, wykonany w 2006 roku na zlecenie Urzędu Miejskiego w Gliwicach projekt zagospodarowania terenu wokół przewiduje m.in. zmianę tekstu na tablicy głównej oraz dodatkowo umieszczenie tablicy informacyjnej. Napis na pomniku ma głosić „Ofiarom obozu  w Kozłowie” a dodatkowa informacja brzmieć będzie: „W mogile tej spoczywa ponad 600 więźniów obozu Wehrmachtu w Kozłowie, założonego dla budowy autostrady Wrocław-Kraków. Stracili życie w latach 1942-1944 w wyniku głodu, chorób, nieludzkich warunków pracy i z rąk strażników. Byli to Białorusini i Ukraińcy z Równego, Kowla i innych miejscowości z terenów wschodnich.”

Przedwojenne pocztówki z Brzezinki