Historia Łabęd sięga początków XIII wieku – pierwsza wzmianka  pochodzi z 1276 r. 

   W Starych Łabędach przy dawnym PGR, pośrodku parku zamkowego odkryto ślady średniowiecznego stożkowatego grodziska, prawdopodobnie z XII w. i późniejszego zamku. Fragment wału drugiego grodziska z XV w. znajduje się nieopodal ujścia Kłodnicy Jeziora Rzeczyckiego.

   Z 1648 r. pochodzą dane dotyczące kupna Łabęd przez Annę Sidonię, żonę hrabiego Kaspra Colonny. W rękach tej rodziny Łabędy pozostawały do 16 stycznia 1671 r. kiedy to odkupił je hrabia Jerzy (czy też Grzegorz!?) Welczek z Piotrowic. Przez prawie 280 następnych lat aż do roku 1945 miejscowość wchodziła w skład majątku Welczków. 

Dzięki temu rodowi  Łabędy przekształciły się w rozwiniętą wioskę rolniczą. Również z ich fundacji (Bernarda von Welczek) w latach 1716–1719 rozbudowano kościół. Ostatnim właścicielem majątku łabędzkiego był Hano von Welczek, który pełnił funkcje ambasadora w Madrycie, w związku z czym nie mieszkał na stałe w zamku. 

   W 1954 r. osiedle uzyskało status miasta, ale na krótko bo w 1964 r. Łabędy włączono do Gliwic.

   Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP w Łabędach wyraźnie wspominają dokumenty nuncjusza apostolskiego Galharda de Carceribus z 1339 r. Jednak pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1317 r. i wynika z niej, że kościół, a prawdopodobnie także parafia istniały prawdopodobnie od ok. 1217 roku. Wzmiankowany kościół spłonął w czasie wojny trzydziestoletniej. Obecny, wzniesiony w XV w., został przebudowany w latach 1712–1719 ze środków fundacji Jana Bernarda Welczka (przedłużono nawę od zachodu, dobudowano wieżę, kaplice przy nawie i prezbiterium, empory, nowe sklepienia). Na krótko przed wizytacją w 1719 roku sporządzono ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Wniebowziętej. Okazale wyglądały również boczne kaplice: św. Józefa i św. Karola Boromeusza. Po stronie lekcji znajdowały się dodatkowo ołtarze NMP i św. Barbary. Wśród barokowego wyposażenia znajduje się również ołtarz z flamandzkim obrazem św. Hieronima z XVII w. Kościół konsekrował biskup sufragan wrocławski Elias Sommerfeldt 18 września 1719 r. Bp Sommerfeldt polecił także obchodzić rocznicę konsekracji kościoła w niedzielę po uroczystości św. Mateusza.

W 1729 roku wybudowano nową plebanię. Kolejni właściciele dominium łabędzkiego fundowali przedmioty liturgiczne do kościoła, na których często grawerowano okolicznościowe napisy. Takie napisy znajdują się na srebrnym cyborium z 1723 roku (Jan Bernard baron Welczek, pan Łabęd dla kościoła w Łabędach i bractwa Bożej Opatrzności), srebrnym kielichu z końca XVII wieku i  alabastrowej chrzcielnicy z 1859 roku (Bernard baron von Welczek). Kartusze herbowe zdobią także ławę kolatorską (koniec XVII wieku) i wejście do kościoła.

   W 1864 oraz 1912 r. przeprowadzono gruntowne remonty obiektu. Kościół jest orientowany, murowany z kamienia łamanego i cegły, jednonawowy, z wydłużonym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Wieża zwieńczona hełmem cebulastym z ośmioboczną latarnią. Na wieży zawieszone są dwa gotyckie dzwony z 1479 i 1480 r.   

   Teren kościoła otoczony jest murem kamiennym z 1865 roku, do którego przylegają kaplice. Po północnej stronie kościoła w obrębie murów znajduje się kaplica cmentarna z ołtarzem św. Marii Magdaleny. 

   Kościół parafialny p.w. św. Jerzego, konsekrowany przez kard. Adolfa Bertrama 24 czerwca 1939 r., wybudowano w latach 1938–1939 staraniem ks. prałata Józefa Kubisa z Opola i miejscowego proboszcza, ks. Emanuela Maleiki. Data konsekracji kościoła jest jednocześnie datą erygowania kuracji św. Jerzego. Teren parafii wydzielono w całości z terytorium parafii Wniebowzięcia NMP. Ostatnia restauracja kościoła parafialnego miała miejsce w 1962 r.

   W roku 1900 rozpoczęto budowę dwóch kościołów ewangelickich. Jednego w Gliwicach przy ul. Jagiellońskiej, drugiego w Łabędach przy ul. Strzelców Bytomskich. We wrześniu 1902 r. odbyło się poświęcenie obu kościołów. 

   Ród Welczek osiedlił się w Łabędach w zamku warownym położonym w pobliżu poczty, za lub przed, kanałem. Stare zamczysko przetrwało jak pamiętają najstarsi mieszkańcy do lat trzydziestych naszego stulecia. W roku 1934 rozpoczęto budowę Kanału Gliwickiego, który miał zastąpić Kanał Kłodnicki. W tym czasie zamek został zburzony, gdyż znajdował się w miejscu, w którym miał przebiegać kanał. Za okres budowy nowego zamku można przyjąć połowę XVIII wieku. Zamek był otoczony pięknym parkiem, który sięgał, aż do torów kolejowych. W parku znajdowała się polana w kształcie podkowy, którą zdobiły przepiękne róże. Zamek otoczony był kutym z żelaza ogrodzeniem. Całość stanowiła uroczy zakątek ledwie widoczny zza drzew. Budynek ten liczył około 25-ciu pokoi, na parterze znajdował się obszerny hall oraz pokoje gościnne, na piętro prowadziły szerokie schody, które w części półpiętra rozchodziły się w dwie strony. Na pierwszym piętrze znajdowały się pokoje oraz sala balowa, z której prowadziło wyjście na rozległy taras. Nieopodal zamku znajdowała się kuźnia, która została unieruchomiona w XVIII wieku. Hrabiostwo von Welczek zamieszkiwało w zamku do końca II Wojny Światowej, tuż przed wtargnięciem Rosjan zamek opustoszał, przez pewien czas Rosjanie zajmowali zamek i zarządzali całym majątkiem. 

Park pałacowy

   Na terenie Łabęd istniała do XVIII wieku kuźnia z napędem wodnym, jednak intensywne uprzemysłowienie rozpoczęło się wraz z budową huty „Hermina”. Przedsięwzięcie zapoczątkował w 1848 roku kupiec M. J. Caro, przez wybudowanie walcowni i pudlingarni. W 1861 roku zakład zatrudniał 300 robotników, a produkcja wynosiła około 5 tysięcy ton wyrobów walcowanych rocznie. Hutę wciąż rozbudowywano, dlatego też w roku 1884 produkcja przekroczyła 25 tysięcy ton. W 1887 roku zakład stał się własnością dużego koncernu „Oberschlesische Eisenindustrie”. W 1902 roku walcownia blach została sprzedana i od tego czasu stanowiła odrębny zakład.

Po podziale śląska huta „Hermina” jak też wszystkie pozostałe w zachodniej części Śląska, znalazła się w koncernie „Oberhütten”. W 1939 roku podjęto decyzję o budowie kolejnego przedsiębiorstwa metalurgicznego w Łabędach, które miało być przeznaczone wyłącznie dla celów zbrojeniowych. Budowa przeciągała się zarówno z powodu kiepskiej pogody, jak też z powodu zmian w planach inwestycji. Kosztem około 142 milionów marek uruchomiono na przełomie 1942 i 43 roku stalownię i prasownię. Załoga liczyła 4600 osób, a prawie 45% produkcji otrzymywały wojska lądowe.

W czerwcu 1945 roku zniszczoną hutę i prasownię przekształcono w  przedsiębiorstwo pod nazwą „Łabędy”. Stopniowo rozbudowywano zakład; uruchomiono wydział konstrukcyjny i 3 piece martenowskie. Dawna walcownia blach została uruchomiona po odbudowie w 1946 roku. Walcownia Metali „Łabędy” należała do Zjednoczenia Górniczo-Hutniczego Metali Nieżelaznych. W 1951 roku z huty „Łabędy” wyodrębniono wydziały przetwórcze, na ich bazie powstały Zakłady Mechaniczne „Łabędy” specjalizujące się w produkcji koparek i innych pojazdów gąsienicowych. Wymienione wyżej przedsiębiorstwa istnieją do dzisiaj, niestety borykają się nieraz z problemami finansowymi.

Młyn Gorolla

Huta

Niklownia

Wodociągi

Wapienniki

   Podczas wojny istniał tu obóz pracy, Polacy i alianccy jeńcy zatrudnieni byli w hucie i cegielni. W okresie powojennym były tu dwa obozy NKWD (w pobliżu Huty i na terenie samej Huty) dla Ślązaków i ludności niemieckiej z Dolnego Śląska, zatrudnionej przy demontażu urządzeń i maszyn. 

Z powodu chorób i głodu zmarło ok. 1700 osób. Tu zaczynał się szeroki tor kolejowy i stąd wywożono również Ślązaków do obozów w Rosji – szacuje się, że przez łabędzki obóz przeszło 50 tys. więźniów. Na terenie huty znajdują się zapomniane masowe mogiły.  

   Już w średniowieczu Kłodnicą spławiano drewno, w górę zaś transportowano śledzie i sól. Rozwój przemysłu w wieku XVIII to coraz większe potrzeby dotyczące możliwości spławiania towarów. Dlatego też w roku 1792 rozpoczęto budowę kanału, który miał połączyć Gliwice z Odrą. Szlak ten nazwano Kanałem Kłodnickim. Pierwszy odcinek oddano do użytku w roku 1803. Docierał on do Rzeczyc. Odcinek do Łabęd ukończono w roku 1806. Pierwsza barka z żeliwnymi odlewami popłynęła z Gliwic do Wrocławia w lipcu tego roku. Jednak całkowite zakończenie budowy miało miejsce dopiero w roku 1822.

   Kanał miał długość 46 km, szerokość wynosiła 12 m, a głębokość 1,6 m. Niestety jak się okazało możliwości przewozowe kanału były mniejsze niż oczekiwania przemysłu. Dlatego, krótko po otwarciu, kanał poddano pracom pogłębiającym oraz poszerzającym. Umożliwiło to spławianie barek o większej ładowności. Równolegle rozwijała się technika „napędzania” barek. Początkowo były ciągnięte przez ludzi, od połowy XIX wieku jako siłę pociągową wykorzystano konie, po I wojnie światowej pojawił się napęd parowy, następnie spalinowy. Jednak wszystkie te zabiegi mające na celu utrzymanie atrakcyjności transportu wodnego były niewystarczające. W latach 30. XX wieku okazało się, że ponad stuletni Kanał Kłodnicki przestał wystarczać. Przemysł potrzebował nowoczesnego szlaku wodnego. Dlatego też w maju 1934 ruszyła budowa kanału, dziś nazywanego Kanałem Gliwickim. Stary kanał był czynny jeszcze przez dwa lata.

   Kanał Gliwicki został wybudowany w latach 1934–1939. W tamtych latach był najnowocześniejszym szlakiem w Europie. Jego parametry: długość 41,6 km, różnica poziomów wody pomiędzy Kędzierzynem a Gliwicami wynosi 43,7 m. Pokonuje się ja za pomocą 6 śluz. Największą różnicę poziomów (10,4 m) pokonuje się śluzą w Kłodnicy, najmniejszą ( 4,2 m ) w Łabędach, jest to jedna z dwóch śluz wyposażonych w zamknięcia hydrauliczne.

   Przyglądając się budynkom śluzy w Łabędach można pod napisem „Łabędy” dostrzec jaśniejsze fragmenty muru. Podobno są to pozostałości po niemieckim orle, który wisiał tam w czasie wojny...  

Po lewej stronie nad drzewami widać szczyt pałacu

   Cmentarz „choleryczny” – W latach 1634–1635 w czasie wojny 30-letniej zmarło kilkuset mieszkańców miasta w wyniku zarazy. Nie pochowano ich na cmentarzu obok innych, ale daleko za miastem pod lasem łabędzkim na tzw. polu zarazy. Cmentarz  został założony przez hr. Welczka dla ofiar epidemii cholery z lat 1832 i 1870. 

   Las Łabędzki to tajemnicze miejsce przez lata niedostępne dla mieszkańców z powodu istnienia tam poligonu wojskowego. Z tego też powodu, obrosło plotkami i legendami, a jest tam niezwykle pięknie.

Głaz „Diabelski Kamień” w lesie, na dawnym czołgowisku, przy drodze z Gliwic, obw. 9,5 m .  

Pomnik przyrody w parku obok śluzy – głaz narzutowy, obw. 380 cm