„Gliwickie MetamorfozY” |
Dzielnice Gliwic
–
Trynek
|
Małgorzata
Malanowicz
|
|
www.gliwiczanie.pl |
|
gliwickie_metamorfozy@op.pl |
|
|
|
|
|
|
Trynek to dzielnica Gliwic, jako wieś wzmiankowana w 1482 roku. Wieś
należała do mieszczan gliwickich, a nieliczne zabudowania usytuowane
były przy przy obecnej ul. Pszczyńskiej. W 1887 r. Trynek przyłączono
do Gliwic. Tu
zlokalizowane jest lotnisko otwarte w 1925 roku. Tu również znajdowała
się kopalnia „Gliwice”, której pięknie odrestaurowane
obiekty służą dziś nauce pod nazwą „Nowe Gliwice”.
Szczęścia natomiast nie miał położony obok
cmentarz
z 1881 roku, kiedyś opisywany jako bardziej zadbany od Cmentarza
Lipowego, obecnie w stanie skrajnej dewastacji. Tak samo zdewastowana
jest stacja kolei wąskotorowej.
W latach 1938–1939
powstała kolonia górnicza wzdłuż ul. Dzierżona i Jasnej. Po
wojnie powstały osiedla mieszkaniowe Trynek A i Trynek B oraz osiedle
Zubrzyckiego.
Na Trynku znajdowały się tzw chmielaki, czynna była również duża
cegielnia.
|
|
|
|
|
|
|
W 1901 r. uruchomiono linię kolei
wąskotorowej Gliwice–Trynek–Racibórz–Płonia.
Koleją tą dojeżdżała z okolicznych
miejscowości duża
część pracowników kopalni.
Stopniowo ograniczano ruch na tej linii,
aby w 1991 r. ją zlikwidować.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W 1912 roku uruchomiono kopalnię węgla kamiennego „Gliwice”,
a w 1916 –
koksownię „Gliwice”.
Przez prawie sto lat te dwa zakłady dawały zatrudnienie mieszkańcom
Trynku i okolic.
Historia
wydobycia węgla w Gliwicach jest nieco krótsza od zabrzańskiej.
Dopiero na przełomie 1908 i 1909 rozpoczęto w tej okolicy badania
geologiczne. Odkryto złoża węgla i
rozpoczęto budowę późniejszej kopalni
„Gliwice”. Zespół zabudowań zaprojektowali
bracia G. i E. Zillmannowie z Charlottenburga w 1912
roku. Najcenniejsze to: cechownia z łaźnią i maszynownia.
Wzniesiony kompleks obiektów górniczych tworzył niepowtarzalny
krajobraz przemysłowy.
Dawna
cechownia, stanowiąca północny element głównej linii zabudowy,
wyróżniała się m.in. okrągłymi i eliptycznymi oknami oraz
45-metrową wieżą ciśnień, usytuowaną w osi symetrii
budynku. Najciekawszym pomieszczeniem wnętrz była natomiast sala
odpraw, w której konstrukcję dachu osłania od spodu
sklepienie zwierciadlane z lunetami. Z kolei
ściany w byłej maszynowni pokryto ceramicznymi okładzinami z glazurowanych
cegieł. W obu budynkach pionowe podziały ceglanych elewacji
zostały mocno podkreślone przez pilastry i stolarkę okienną.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pod koniec lat 90-tych rozpoczęła się likwidacja
kopalni. Jeszcze w 1994 roku obszar nadania górniczego wynosił
101,7 km2, był to największy obszar w całej Polsce.
Ostatecznie kopalnia „Gliwice” zakończyła swoją działalność
w 1999 roku. Do dziś nie zachowały się niestety wieże szybowe,
ani maszyny wyciągowe. Również w budynku maszynowni nie zachowały
się żadne urządzenia.
Ten
stan już po zamknięciu kopalni, a przed rozpoczęciem prac
rewitalizacyjnych uwieczniliśmy na zdjęciach z naszej
eksploracji.
W 2000
roku zapadła decyzja mówiąca, że dotychczasowe obiekty KWK „Gliwice”
zmienią swoje przeznaczenie i posłużą celom edukacyjnym. Teren
po byłej kopalni wraz z infrastrukturą w 2003 roku został własnością
gminy i stał się częścią projektu „Nowe Gliwice”. W opracowanym
projekcie zaproponowano utrzymanie jednorodności zespołu i zachowanie
industrialnego klimatu miejsca. Zapadła decyzja wykorzystania w adaptowanych
obiektach materiałów wykończeniowych wzorowanych na historycznym
wyglądzie kopalni z początku XX wieku. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W 1925 r. otwarto lotnisko pasażerskie, wzdłuż ulicy Lotników
wybudowano koszary, a w sąsiedztwie hangarów –
warsztaty lotnicze (po wojnie „Montochem”
i inne mniejsze zakłady).
p.
Lotnisko
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mieszkańcy Trynku uczęszczali do kościoła Wszystkich Świętych
w Gliwicach, a od 1900 r. do kościoła parafialnego św. Piotra i Pawła.
W roku 1936 powołano parafię św. Michała, a nabożeństwa odbywały
się w tymczasowej kaplicy przy ul. Lotników (obok rampy kolejowej
Montochemu). Po wybuchu wojny otoczenie lotniska zostało zamknięte
dla cywilów i nabożeństwa przeniesiono na ul. Pszczyńską 78 do
kaplicy św. Małgorzaty. W styczniu 1945 r. kaplica została
zniszczona wskutek działań frontowych. Dla potrzeb wiernych otwarto
dotychczasową kaplicę alumnów Niższego Seminarium „Albertinum”.
Po przeszło 30 latach starań o budowę nowego kościoła, czas
sposobny nastał wtedy, gdy zakład „Montochem”
odsprzedał konstrukcję stalową na rzecz parafii p.w. św. Michała
w Gliwicach. Rozpoczęto budowę świątyni. 27 sierpnia 1988 roku ks.
bp Alfons Nossol erygował nową parafię Matki Boskiej Częstochowskiej
w Gliwicach. Terytorium zostało wydzielone z parafii św. Michała
oraz z parafii katedralnej Św. Ap. Piotra i Pawła.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|