Gliwickie MetamorfozY

Dzielnice Gliwic Wilcze Gard³o

Ma³gorzata Malanowicz

www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

       

   Dzielnica ta, w³±czona do Gliwic w 1975 roku, jest unikalnym za³o¿eniem urbanistycznym, na powstanie którego mia³y wp³yw m.in. wzglêdy polityczne i ideologiczne. Jego pierwsza nazwa to S.A.-Siedlung Eichenkamp, pó¼niej w czasie wojny zmieniona na Glaubenstatt, a po wojnie na „Wilcze Gard³o”.

Historia jego pocz±tków wi±¿e siê z okresem III Rzeszy, kiedy to opracowano w 1936 roku wytyczne oraz ogólne za³o¿enia dla tego typu osiedli. Polega³y na budowie ma³ych, samowystarczalnych osad, sk³adaj±cych siê z niedu¿ych, dwukondygnacyjnych domków jednorodzinnych wraz z zabudowaniami gospodarczymi i niewielkich ogrodów. Domy mia³y byæ skromne, ujednolicone form± architektoniczn± i rodzajem u¿ytych materia³ów wykoñczeniowych. Elewacje proste, wrêcz ascetyczne, bez zbêdnych detali (wyj±tek np. w wielorodzinnych domach przy ul. Go¼dzikowej zachowa³y siê jeszcze drewniane okiennice). Dachy spadziste niekiedy z lukarnami, kryte dachówk± ceramiczn±.


   I tak zaprojektowano dawne osiedle S.A.- Siedlung Eichenkamp a obecne Wilcze Gard³o. Wykonania tego zadania podj±³ siê bytomski architekt Rudolf Fischer. Nale¿y jednocze¶nie zaznaczyæ, ¿e pomijaj±c wzglêdy ideologiczne, w zasadach kompozycji przestrzennej osiedla zosta³y wcielone koncepcje idei „miasta-ogrodu”. I to przede wszystkim ¶wiadczy o jego warto¶ci i unikalno¶ci. Osada powsta³a
na terenie podmok³ego lasku nale¿±cego do wsi Smolnica, nazywanego "Wilkiem" (¼ród³a potoku Rzyketka). 1 kwietnia 1941 roku osiedle sta³o siê samodzieln± jednostk± administracyjn±, a robocza nazwa osiedla "SA-Siedlung Eichenkamp" zosta³a przemianowana na Glaubenstadt (Wierne Miasto). W 1945 roku nazwê osiedla zamieniono na Wilcze Gard³o.

 

   Po wojnie zamieszkali tu w du¿ej czê¶ci reemigranci z Lotaryngii oraz rodziny górnicze z okolicznych wsi. Od 1952 roku do roku 1975 osiedle Wilcze Gard³o by³o samodzieln± jednostk± administracyjn± w ramach powiatu. Po reformie administracyjnej w 1975 roku zosta³o przy³±czone do Gliwic. 

   
   Projekt kompozycji urbanistycznej osiedla opiera³ siê na g³ównej osi ³±cz±cej rynek i stadion sportowy, dope³nia³ go obwodnicowy uk³ad ulic wraz z zabudow± mieszkaniow± przy ul. Krokusów, Begonii, Tulipanów, Frezji, Magnolii, Go¼dzikowej, B³awatków i Azalii.
       

   

   O¶ ta zaczyna³a siê drog± dojazdow± z Gliwic (ul. Traktorzystów) do osiedla i prowadzi³a poprzez bramê w dawnym budynku zebrañ mieszkañców. Dalej przebiega³a przez rynek i ulicê Orchidei  (jedyna ulica z zabudow± szeregow± z mieszkaniami przeznaczonymi dla nauczycieli ) i koñczy³a siê na stadionie, za którym zlokalizowano cmentarz.

   

   W samym osiedlu mamy nastêpuj±ce przyk³ady zabudowy mieszkaniowej: przy Placu Ja¶minów wielorodzinne budynki z us³ugami w parterze, tworz±ce zabudowê wokó³ rynku. Budynki wolnostoj±ce np. przy ul. Azalii, Lewkonii, Krokusów, budynki bli¼niacze m.in. ul. Astrów, Krokusów, budynki wielorodzinne przy ul. Go¼dzikowej i wspomniane ju¿ budynki w zabudowie szeregowej przy ul. Orchidei.

Nale¿y te¿ wymieniæ obiekty charakterystyczne dla Wilczego Gard³a jak: dawny Dom Wspólnoty – dominuj±cy nad zabudow± rynku, Szko³ê Podstawow± bêd±c± drugim obiektem po w/w Domu  wyró¿niaj±cym siê ciekaw± architektur± oraz stacjê transformatorow± przy ul. Magnolii.  

   Jednorodzinne domki maj± proste formy, g³adkie ¶ciany, ¿adnych podzia³ów czy ornamentów, choæ do dzi¶ wiele z nich zosta³o ju¿ przebudowanych. Wewn±trz s± dwa niewielkie pokoje, kuchnia i aneks gospodarczy na parterze, a na piêtrze dwie ma³e sypialnie i klatka schodowa. Przy ka¿dym domu znajduje siê sporych rozmiarów ogród, tzw Heimatstil.