Niedawno został odnaleziony w archiwum brytyjskiej wytwórni filmowej British Pathe krótki film o Gliwicach nakręcony w 1932 roku, dla angielskiej kroniki filmowej. Powodem wizyty filmowców w Gliwicach była manifestacja niemiecka zorganizowana dla uczczenia 11 rocznicy podziału Górnego Śląska. Przypomnijmy krótko tamto wydarzenie, będące kanwą filmu:

   Po przegranej przez Niemcy I wojnie światowej państwa sojusznicze, czyli Francja, Anglia, Włochy i Stany Zjednoczone miały wyznaczyć nową granicę niemiecko-polską. Pomocny w tym miał być rezultat głosowania mieszkańców Górnego Śląska. Plebiscyt ten odbył się 20 marca 1921 roku, w jego wyniku większość gmin śląskich opowiedziała się za przynależnością do Niemiec. Komisja Międzynarodowa ustaliła więc nową granicę między Polską a Niemcami.

Granicy tej nie zaakceptowali do końca Niemcy, czego dowodem są organizowane co pewien czas manifestacje polityczne. Filmowcy angielscy utrwalili na taśmie taką właśnie manifestację z 31 marca 1932 roku. 

Film trwa 102 sekundy, a na jego 85 klatkach widać ówczesne Gliwice i ich mieszkańców. Na stronie internetowej http://www.britishpathe.com/product_display.php?searchword=Gleiwitz można zobaczyć ten film klatka po klatce. 

Poniżej prezentowane są poszczególne charakterystyczne klatki filmowe z opisem miejsc i ich aktualnymi zdjęciami (z grudnia 2004r). Całość składa się z czterech sekwencji.

- klatka 14-50 - operator jedzie na samochodzie operatorskim od skweru za UM przy ul. Wyszyńskiego (w okolicy przystanku autobusowego) i zaczyna filmować na wprost, na Kłodnicę, potem filmuje jadąc powoli w lewo,

- 14-33 ul. Wybrzeże Wojska Polskiego,

- 34-40 ul. Berbeckiego (od Kłodnicy do rogu budynków),

- 41-50 prawa strona pl. Piłsudskiego,

- klatka 51-54 -operator stoi na samochodzie, na lewym chodniku Wyszyńskiego, przed końcem budynku Sądu Administracyjnego. Widać róg budynku sądu, a w oddali łuki bramy do ul. Gruszczyńskiego,

- klatka 55-74 - operator na samochodzie zaczyna filmować stojąc na początku pl. Piłsudskiego, po jego lewej stronie i jedzie w stronę Wyszyńskiego,

- 55-60 pomnik górnika,

- 61-69 prawa strona placu,

- 70-74 ul. Berbeckiego (koń z klatki 74 widoczny jest też na klatce 43 z pierwszej sekwencji), 

Place przed manifestacją

Place w roku 1940

   Współcześni nam pracownicy archiwum brytyjskiego tę filmową relację z 1932 roku opatrzyli następującym komentarzem:

"Full title reads: "Gleiwitz, Germany. After 11 Years Separation tens of thousands still acclaim their allegiance to the Fatherland." 

Gleiwitz, Germany. Man stands in front of large crowd (mainly comprised of children). He appears to be conducting them. Pan across crowd (more adults are now featuring in crowd). Some of the people are holding up small banners. C/U row of banners lowered (as if for prayer). Many of the men carrying the banners are in military or quasi-military uniform. Pan across to man standing on chair conducting brass band. Pan continues further across crowd. Brass band march through street, in the background is a banner on a bridge which reads "Deutsche ver gesst es nie!" (We think this may mean something about German togetherness is now). Troops wearing hats with feathers in hat march down street. Sound track missing (without commentary and detailed knowledge of German politics of the 1930s it is difficult to know what exactly is going on here – any suggestions welcome - it appears that Gleiwitz is in what is now South West Poland but was once part of the Austrian empire – hence the people's allegiance to the Fatherland)."

   A oto tłumaczenie tego tekstu:

"Podsumowanie - Parada ludzi w niemieckiej części Polski proklamująca ich niemieckość.

Opis – Pełen tytuł brzmi: ”Gliwice, Niemcy, po 11 latach separacji dziesiątki tysięcy wciąż zgłaszają swoją przynależność do ojczyzny”

Mężczyzna stojący na czele dużego tłumu [składającego się głównie z dzieci]. Wydaje się że kieruje nimi. Niektórzy ludzie trzymają w górze małe transparenty. Następny rząd transparentów niżej, wielu mężczyzn trzymających te transparenty jest w wojskowych lub prawie wojskowych mundurach. Mężczyzna stojący na podwyższeniu dyryguje orkiestrą dętą. Dęta orkiestra maszeruje ulicą. W tle znajduje się transparent z napisem  „Niemcy nie zapomnijcie tego nigdy”. [Myślimy że może to być powiązane z niemiecką wspólnotą teraz]. Grupy noszące kapelusze z piórami [Towarzystwa Strzeleckie - przyp. Marian] Maszerują w dół ulicy. Ścieżka dźwiękowa zagubiona. (Bez komentarzy i drobiazgowej wiedzy o polityce Niemiec z 1930 r. jest ciężko wywnioskować o co naprawdę chodzi - jakiekolwiek sugestie mile widziane - wygląda na to, że Gliwice są tym, czym teraz jest południowo – zachodnia Polska, ale była częścią austriackiego cesarstwa – stąd wierność ludzi do ojczyzny.”

Podsumowanie Anglików, a zwłaszcza jego końcówka, niech będzie sugestywnym i oryginalnym zakończeniem tego reportażu.

Sposób uruchomienia tej strony jest następujący:

Po kliknięciu na obrazek wyskakuje okienko z klatkami filmu, przy opcji: "View Frame every" trzeba zaznaczyć 1 i nacisnąć GO. Wtedy każda klatka obrazu wyświetlana jest  co sekundę.