| |
|
|
|
| |
Dziesiątki lat przed wynalezieniem kinematografu pojawiali się w
Gliwicach
„demonstratorzy świetlnych iluzji”, obrazów pokazywanych przez
szkła i z użyciem luster.
W grudniu 1896 roku na Górny Śląsk przybył
M.B.Wilson, który w kilku największych miastach
regionu zaprezentował żywe fotografie. Jeden z
takich pokazów odbył się w gliwickim
Theater und Konzerthaus. Taśmy oraz aparat przywiózł organizator,
natomiast
„żywym” fotografiom,
przedstawiającym między innymi wizytę cara w Paryżu, ruch uliczny w
wielkim mieście, sceny z dworców kolejowych w Paryżu i Berlinie oraz
ćwiczenia kawalerii, towarzyszyła gliwicka
orkiestra wojskowa (Infanterie-Kapelle).
|
 |
|
| |
|
|
|
| |
Następnie
pojawiły się
„panoramy” czyli fotoplastikony –
pierwszy przy Dolnych Wałów (vis a vis muzeum),
potem
„Kaiser-panorama” przy Wilhelmstrasse (ul.
Zwycięstwa). |
 |
|
| |
Der Oberschlesische Wanderer
1896 |
|
| |
|
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
|
| |
August Fuhrmann
Kaiserpanorama 1880 - wikipedia |
Oryginalny fotoplastikon
Fuhrmanna w Muzeum Kinematografii w Łodzi
|
|
| |
|
|
|
| |
Pierwsze stałe
kino powstało w Gliwicach wiosną 1907 roku.
Uruchomiła je spółka
Grand-Kinematograph,
mająca swoją siedzibę w Berlinie. W tym samym
roku spółka otworzyła kina w Zabrzu, Królewskiej
Hucie i Katowicach, a rok wcześniej w Bytomiu. |
 |
|
 |
| |
|
|
|
| |
Gliwickie kino spółki znajdowało się w w zbudowanym pod
koniec XIX wieku przez Juliusa Lepicha
kompleksie Victoria-Etablissement przy
Wilhelmstrasse 28 (ul.
Zwycięstwa) – na rogu ob. Alei Przyjaźni. Było to kino nieme z
pianistą, zajmowało narożną salę na I piętrze
(fragment wyróżniony kolorem na zdjęciu). Sala
mieściła ok. 100–150 osób. Pierwszym
właścicielem był zabrzanin Johann Poralla, który
nabył od berlińskiej spółki całą górnośląską
sieć Grand-Kinematograph. Częścią kompleksu, w
której znajdowało się kino zarządzał Carl
Hirschecker, a następnie Franz Oboth i Paul
Bansmann.
Od 1915 roku kino zaczęło używać nazwy
Victoria-Lichtspiele,
prawdopodobnie dlatego, że spółka
Grand-Kinematograph przestała istnieć.
Stosunkowo niewielka sala nie pozwalała na
rozwój, więc po uruchomieniu w kompleksie
miejskiego teatru i powołaniu do życia dużego
kina miejskiego przy Klosterstr. 1 (pl.
Mickiewicza) kino przestało działać. Jeszcze w
miesiącach letnich 1924, 1925 powrócono do
projekcji, ale już na sali teatralnej. |
|
| |
|
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
|
| |
W pierwszych latach pokazy filmów wzbogacali objaśniacze czy też
deklamatorzy. Zyskali wysoki status w hierarchii osób obsługujących
pokaz – ogłoszenia prasowe wymieniają
ich nazwiska równie często jak osób odpowiedzialnych za oprawę muzyczną.
Do najbardziej znanych mistrzów recytacji w przemysłowej części Górnego
Śląska należał Fred Berger, który w 1910 roku obchodził dziesięciolecie
pracy artystycznej. Często występował w kinie
Welt w Gliwicach oraz w sieci
Grand Kinematograph,
mającej swe ekrany w największych miastach regionu. Szczególnie udany
duet stworzył z Viktorem Lomnitzerem odpowiedzialnym za oprawę muzyczną.
Wprowadzenie tablic umieszczanych pomiędzy scenami czy też sekwencjami
położyło kres pracy recytatorów, natomiast muzyka rozwijała się coraz
prężniej. |
Głos Śląski 1909 |
|
| |
|
|
|
| |
W
1909 roku uruchomiono drugie stałe kino w
mieście. Mieściło się na rogu Kreidel- i
Wilhelmstrasse (Barlickiego i Zwycięstwa) w
kamienicy należącej do bytomskiego bankiera
Fritza Heintzego
i nosiło nazwę
Metropol.
W zajmowanym przez nie ok. stuosobowym pomieszczeniu znajdował się
wcześniej sklep, który sprzedawał m.in. latarnie
magiczne. Początkowo kino prowadził Franz Oboth
„pozyskany”
z Grandu. Kolejnymi właścicielami byli Otto
Fiedler i August Wagner.
Kino zakończyło działalność prawdopodobnie w 1922 lub 1923 roku. |
Der Oberschlesische Wanderer
280/1909 |
|
| |
|
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
|
| |
Na innej pocztówce możemy bez
trudu zobaczyć szyldy kina.
|
 |
|
| |
|
|
|
| |
Następnym
kinem, otwartym również w 1909 roku, był
Monopol
przy Wilhelmstrasse 24, w pomieszczeniach
zajmowanych wcześniej przez zakład optyczny
Georga Bache. Sala mogła pomieścić ok. 160
widzów. Jego właścicielem był Teodor Korzeczek,
ale już rok później właścicielem został Carl
Hirschecker, wcześniejszy zarządca „Grandu” i
zmienił nazwę na
Welt-kino.
Kolejni właściciele to: Max Weiske, Oswald
Langer, Anna Poralla, H. Suchan. Ostatni
właściciel W. Hornitz zmienił pod koniec roku
1925 nazwę kina na
Intimen-Lichtspiele.
W roku 1926 kino zakończyło działalność.
|
|
| |
|
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
|
| |
Głos Śląski 1910 |
Der Oberschlesische Wanderer
235/1925
|
|
| |
|
|
|
| |
W
sierpniu 1910
roku powstało
jeszcze kino
Stern
(„Gwiazda”).
Miało ono
wyświetlać
wyłącznie
„nienaganne i
uszlachetniające
obrazy”
stanowiąc
przeciwwagę dla
kina, któremu
zarzucano
demoralizowanie
młodzieży.
Początkowo
planowano seanse
trzy razy w
tygodniu, lecz
już po dwóch
tygodniach
ograniczono się
do jednego.
Kino to okazało się gwiazdą gasnącą, bo prędko zniknęło z
horyzontu. |
 |
 |
|
Der Oberschlesische Wanderer
190/1910
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
Książki adresowe
(Adressbuch) |
|
| |
1912
|
1913
|
|
1914
 |
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
Na wielkie kinowe inwestycje zdecydowano się w
Gliwicach dość późno – w latach
dwudziestych. |
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
