„Gliwickie Metamorfozy” |
Most w Ozimku |
Małgorzata
Malanowicz
Zdjęcia:
Ewa
Hordyniak, Marek Klimurczyk, Małgorzata
Malanowicz
|
|
www.gliwiczanie.pl |
|
gliwickie_metamorfozy@op.pl |
|
|
|
|
|
|
W latach
1794–1795
odlano w hucie Malapane most na zamówienie Nicolasa
Augusta W. von Burghausa, hrabiego Lassan-Peterwitz, właściciela
miejscowości Łażany na Dolnym Śląsku. Był to
drugi na świecie most całkowicie wykonany z żelaza. Pierwszym był
istniejący do dziś Iron Bridge (zaliczany do zabytków światowego
dziedzictwa) na granicznej rzece Severn, którego otwarcie miało miejsce w 1781
roku. Prace nadzorowane były przez hrabiego Redena, a
projekt obiektu i technologię wykonania (odlew, transport i montaż)
opracował John Baildon – zwróćmy uwagę na podobieństwo do mostu
przy Hucie Gliwickiej. Most został uroczyście oddany do użytku 20 maja
1796 roku, z tej okazji wybite zostały pamiątkowe medale w srebrze i złocie
– jeden z nich można oglądać w Muzeum Medalierstwa
we Wrocławiu. |
|
|
|
|
|
|
projekt mostu w Łażanach |
most w Gliwicach
|
|
|
|
|
|
|
Most ten –
na rzece
Strzegomce był konstrukcją jednoprzęsłową. Dźwigary
łukowe o długości 15 m miały konstrukcję szkieletową i były łączone
na śruby. Most ważył 46 ton i choć miał nośność zaledwie 6
ton, w owych czasach był chlubą
niemieckiego hutnictwa. Most w Łażanach został zniszczony
pod koniec II wojny światowej przez radziecki czołg.
W ostatnim czasie wydobyto z dna Strzegomki jego elementy, z których część
została sprzedana na złom (skąd my to znamy :((( ) a uratowane jego części
planuje się wyeksponować w Otwartym Muzeum Techniki we
Wrocławiu. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Przęsła gliwickiego mostu znajdują się dziś na terenie
Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych
|
|
|
|
|
|
|
Most nad Małą Panwią w Ozimku, zachował się do dnia dzisiejszego
i jest najstarszym całkowicie wykonanym z żelaza mostem wiszącym na świecie. Został oddany został do użytku
12 września 1827
roku, uroczystego otwarcia dokonali, kierownik huty nadinspektor hutniczy
Freitag, projektant i
budowniczy mostu inspektor maszynowy Carl Schottelius oraz
przedstawiciel Wyższego Urzędu Górniczego z Wrocławia radca prawny Johann Friedrich Julian von
Reil.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Było to dzieło pionierskie na
owe czasy. Zastosowane w nim rozwiązania wykorzystał w
roku 1897 Karl von Leibrand przy budowie mostu
na rzece Argen, a interesujący się tą budowlą
inżynier Othmar Hermann Ammann uczestniczył w budowie największego
wiszącego mostu na świecie „Golden Gate Bridge” w San Francisco.
Na murowanych przyczółkach
po obu stronach rzeki ustawiono po dwa filary wykonane z ażurowych
odlewanych płyt skręcanych śrubami. Miały one kształt ostrosłupów o
ściętych wierzchołkach i wraz z łączącymi je ażurowymi belkami tworzyły
rodzaj portalu. Przęsło mostu zawieszono na cięgnach z pojedynczych prętów,
a odciągi zakotwione na stałe w gruncie wykonano z łańcuchów o kutych
ogniwach łączonych sworzniami. Jezdnię tworzyły drewniane belki. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zdjęcia z czerwca 2009 roku |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Most ma 31,5 m długości i 6,6 m szerokości.
Do jego budowy
zużyto 57 ton odlewów żeliwnych i 14 ton stali. Nośność obliczeniowa
wynosiła 3 tony, ale w praktyce okazało się że most wytrzymał pięciokrotnie
większe obciążenia. Przetrwał też wielką powódź w 1830 roku, kiedy
to całkowitemu
zniszczeniu uległa zapora wodna na Małej Panwi. W 1854 roku
wzmocniono fundamenty i całą konstrukcję. Uszkodzeniu uległ w styczniu 1945 roku
gdy radziecki czołg próbował przez niego przejechać.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W
latach 2009-2011 most poddano gruntownemu remontowi. Został rozebrany, poddany gruntownej konserwacji, a
następnie złożony ponownie i 3 maja 2011 uroczyście oddany do ponownego
użytku. Projektowane jest utworzenie
nad rzeką „bulwaru hutniczego”, jego uzupełnieniem będzie przedłużenie
ulicy Hutniczej w kierunku kościoła ewangelickiego, ta część ulicy została
już nazwana imieniem Karla Friedricha Schinkla,
projektanta świątyni. Również w dawnym parku hutniczym przewidziano
inwestycje nastawione na turystów. |
|
|
|
|
|
|
Zdjęcia z listopada 2011 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|