„Gliwickie Metamorfozy”

Stadion XX-lecia PRL

Marian Jabłoński

 

Gliwice 2006
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

       
   Historia stadionu miejskiego w Gliwicach, znanego wszystkim Gliwiczanom jako stadion XX-lecia, rozpoczyna się w roku 1925, choć już wcześniej w tym miejscu istniało zwykłe boisko sportowe.
       

       
   Istniało wtedy w mieście 35 klubów sportowych, które dysponowały jedynie sześcioma miejskimi oraz czterema prywatnymi obiektami sportowymi, co dla miasta uważanego wówczas za najbardziej usportowione na Górnym Śląsku, było rażąco mało i w tej dziedzinie Gliwice były wyprzedzane przez inne sąsiednie wielkie miasta. Aby temu zaradzić, postanowiono zbudować kilka dodatkowych miejskich obiektów. Zlecono wykonanie projektu na możliwie nowoczesny stadion, który w zamierzeniach miał być wzorem dla innych w kraju.
       

     Zrazu problemem było znalezienie odpowiedniej parceli. Problem rozwiązano przejęciem mokradłowego terenu nad ciągnącym się przez całe miasto długim pasem kurzawki, na wschód od placu Krakowskiego.

    Zakładano rozpoczęcie prac wiosną 1926 roku. Ważnym elementem powstałego projektu było zadaszenie wszystkich trybun wraz z cementowym torem wyścigowym, co umożliwiałoby przeprowadzenie zawodów nawet w dniach niepogody. Miała to być pierwsza tego typu budowla w Niemczech. Pod wysokimi na 6 m trybunami dla około 15.000 widzów, miały znajdować się wszelkie potrzebne pomieszczenia. Boisko miało mieć wymiary 120x80 m. Ponadto przewidziano tu bieżnie na 100 i 400 m o szerokości 6 m, tor wyścigowy o długości 500 m z podniesionymi zakrętami oraz przewidziano także kilka innych boisk do różnych dyscyplin lekkoatletycznych. Na płytę boiska wejście miało być z tunelu. Po dyskusjach zrezygnowano z budowy na tym obiekcie basenu pływackiego, gdyż tymczasem powstało kąpielisko miejskie w pobliskim parku.

    Wiosną 1929 roku wreszcie poważnie przymierzono się do realizacji budowy "najpiękniejszego obiektu sportowego w kraju. Następnego roku podsumowano trudności, które odwlekały rozpoczęcie prac. Miasto wydało bowiem ogromne sumy na budowę dworca głównego, budowę lotniska, Hotelu Górnośląskiego oraz terminalu na lotnisku. Stąd prace przy stadionie dotąd nie wyszły poza wyrównywanie i drenowanie całego pagórkowatego terenu oraz wykonanie sporego nasypu pod miejsca na trybunach.

    W 1929 roku zaszły dwie nieprzewidziane trudności w dalszej realizacji projektu - najpierw nastąpiło poważne obniżenie się wschodniej strony terenu stadionu na skutek prac górniczych kopalni Sośnica, co niemal doszczętnie zniszczyło przeprowadzone wielkie prace drenażowe, zaś potem zaczął się wielki kryzys światowy, który także tu odbił się na całej gospodarce. Wyliczono wówczas, że koszty doprowadzenia robót do końca, wyniosłyby około 60.000 marek.

    Realizacja głównego obiektu sportowego w Gliwicach - Stadionu Miejskiego, od samego początku gramoliła się pod nieszczęśliwą gwiazdą. W 1927 roku podsumowano działalność zespołu odpowiedzialnego za sprawy sportu pod kierownictwem radnego Melzera.

    Po 7 latach od rozpoczęcia prac przerwanych głównie. z powodu obniżenia się terenu boiska, w 1935 roku wreszcie roboty ruszyły całym frontem. Zatrudniono tu setki bezrobotnych szczególnie przy pracach ziemnych i drenażowych. Zaniechano tymczasem budowy toru wyścigowego, dzięki czemu zwiększono boisko. Przewidziano wówczas, że w lipcu następnego roku stadion zostanie oddany do użytku. Otwarto go 2 września 1936r, nosił nazwę gliwickiego klubu sportowego „Vorwärts”.

    Miejski Stadion, jako sztandarowy w pobożnych życzeniach władz, rodził się w wielkich bólach i to co z pięknych planów pozostało, ostatecznie poza niezłą murawą i solidnym ogrodzeniem okazało się już od początku koszmarem. Przyznać tu trzeba, iż stanęło na tej drodze wiele, przeważnie obiektywnych przeszkód.

    Było tu jednak (niemalże na każdym kroku) poza owym nieszczęsnym obiektem wiele innych, boisk, sal gimnastycznych czy też kąpielisk w mieście. Przyjęto wówczas, że gdyby przy pięknej pogodzie, na wszystkich obiektach odbyły się zawody oraz otwarte byłyby kąpieliska, bez tłoku 100.000 ludzi mogłoby jednocześnie uczestniczyć czynnie lub biernie w sporcie. I to było największym osiągnięciem władz miejskich i sportowych okresu przedwojennego.

    Po roku 1945 władze miejskie Gliwic mobilizowały wszystkie siły, żeby doprowadzić do budowy reprezentacyjnego obiektu sportowego w Gliwicach. Ludność miasta korzystała tymczasem z tego poniemieckiego obiektu, organizując mecze i zawody sportowe, niejednokrotnie we własnym zakresie.

Zdjęcie pierwszej drużyny piłkarskiej „Piast” z czerwca 1945 r.

    Poniższe zdjęcie przedstawia grupę sportowców amatorów w drodze na mecz na stadionie.

       Szatnie były wówczas po drugiej stronie Kłodnicy, na boisku sportowym Starej Huty Gliwickiej, w miejscu dzisiejszego stadionu „Piasta” przy ul Robotniczej.

Na tym archiwalnym zdjęciu korony stadionu widać wyraźnie miejsca dla widzów z ubitego podłoża wzmocnionego palikami.

 

   Wspólnym wysiłkiem mieszkańców oraz załóg wielu gliwickich zakładów pracy powstał w latach 1962 -1965 przy ulicy Katowickiej wielki Stadion Dwudziestolecia, z widownią na 36.000 widzów.
   Organizowano tu wszelkie imprezy sportowe i kulturalne. Stadion tętnił życiem.