„GLIWICKIE METAMORFOZY”

Szkoła IV – ul. Ziemowita

Małgorzata Malanowicz

Zdjęcia: Krystyna Koch

Gliwice 2022
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

     
     Szkoła została wybudowana dwuetapowo na przełomie XIX i XX wieku. Obrazują to dwa kolejne plany:  
     
   
     
   
     
     Najpierw wybudowano część w narożniku ulic Schröter- i Wernikestr. Symetryczne skrzydło dobudowano później (wyróżnione ciemniejszym tłem).  
     
   
     
     A tu projekt tej rozbudowy:   
     
   
     
     I rzuty wszystkich kondygnacji po rozbudowie:   
     
   
     
     Budynek wzniesiono w stylu neorenesansowym.  
     
   
     
      W późniejszym czasie do szkoły dobudowano wolnostojącą salę gimnastyczną...  
     
   
     
  ...wygospodarowano też na parterze budynku głównego mieszkanie dozorcy  
     
     W okolicznościowym artykule napisanym przy okazji otwarcia nowej siedziby szkoły muzycznej, wspomniano że była to szkoła wielowyznaniowa. Przeczy temu pieczątka szkoły (poniżej), nie ma natomiast takiego zapisu w zestawieniu szkół, gdzie szkoła ewangelicka została wyróżniona.  
     
   
     
     W drugiej połowie XIX wieku zaczęły licznie powstawać tzw muzea szkolne, przy czym najbardziej rozwinęły się one w Niemczech (w 1914 roku 49 na 94 istniejące na świecie). Pomysł na utworzenie takiego muzeum w Gliwicach zrodził się już w 1901 roku, jednak nie znaleziono odpowiedniej siedziby. Dopiero po ukończeniu budowy szkoły przy Schröterstr. w 1904 roku umieszczono tu eksponaty i 1 kwietnia 1905 roku uroczyście otwarto muzeum.
   Muzeum było niewielkie, ale jego działalność miała wpływ na oświatę i kulturę regionu. Zamknięte w trakcie III Powstania Śląskiego przez wojska okupacyjne i policję, działało do 1939, kiedy zbiory przeniesiono do Mittelschule na Markgrafenstr. (Marcina Strzody)

Składało się z następujących działów:
- budownictwo i urządzenia szkolne (rysunki budowlane szkoły, zdjęcia budynków szkolnych z Górnego Śląska)
- higiena szkolna i statystyka szkolna
- środki nauczania (zbiór pomocy naukowych)
- ozdoby szkolne (reprodukcje obrazów)
- biblioteka
Czynne w soboty 16-18, wstęp wolny.		  
     
   
     
   
       
     W późniejszych latach działała tutaj Szkoła Gospodarstwa Domowego oraz Dokształcająca Szkoła Handlowa. W czasie I wojny w szkole miało swoją kwaterę wojsko. Przejściowo w budynku mieścił się również Urząd Stanu Cywilnego. Po II wojnie światowej obiekt oddano na potrzeby dwóch szkół podstawowych, z których w 1973 roku utworzono SP nr 4, a w 1999 roku w jej miejsce utworzono Gimnazjum nr 1.  
       
 
Do szkoły tej uczęszczał Julian Kornhauser. Oto wspomnienie, które zawarł w książce „Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna” 
    Budynek szkolny, solidny, poniemiecki, przerażał chłopca długimi, łączącymi dwa skrzydła korytarzami, z których jedno mieściło gabinet lekarski i stołówkę, a w drugim znajdowały się klasy i gabinet nauczycielski. Ogrom tego budynku przy ulicy księcia Ziemowita (…) był przytłaczający. Wysokie schody, kręte, drewniane poręcze, szerokie drzwi prowadzące zarówno do klas, jak i nieznanych, tajemniczych pomieszczeń, zwłaszcza w suterenie, także sama elewacja, nie ukrywająca czerwonych, zupełnie nie zniszczonych cegieł – wszystko to było widomym znakiem przerażającej grozy.
 
       
     Likwidacja gimnazjum w wyniku reformy edukacji stworzyła możliwość przeniesienia tu siedziby szkoły muzycznej, której było zbyt ciasno w dotychczasowej lokalizacji w willi przy ul. Sienieńskiego.

   Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Ludomira Różyckiego powstała w marcu 1945 roku. O jej kolejnych siedzibach można przeczytać tu: szkoła muzyczna

   W dotychczasowej siedzibie szkoły, brakowało przede wszystkim sali koncertowej, bez której edukacja muzyczna jest niepełna. Z powodu braku miejsca, nie można też było przyjąć do szkoły wszystkich chętnych. Dostosowanie budynku przy ul. Ziemowita do nowej funkcji wymagało przebudowy wnętrz. Przede wszystkim zaadaptowano salę gimnastyczną na salę koncertową na 300 miejsc. Klasy podzielono na mniejsze, dostosowane do indywidualnej pracy z uczniami. W auli utworzono salę kameralną. Dobudowano windę dla osób niepełnosprawnych, pozwalającą jednocześnie na transport sprzętu muzycznego. Zmiany, które ograniczyły się do wnętrz, konsultowane byly z konserwatorem zabytków.

  
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
 

 
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
   
     
     

Materiały źródłowe:

Akta Miasta Gliwice, Archiwum Państwowe w Katowicach, O/Gliwice

Recław D.; Muzeum szkolne w Gliwicach, [w:] Zeszyty Gliwickie nr 25

https://www.nowiny.gliwice.pl/szkola-muzyczna-przeprowadza-sie-na-ziemowita

https://gliwice.naszemiasto.pl/panstwowa-szkola-muzyczna-w-gliwicach-zyska-nowa-siedzibe/ar/c5-8908417