|
|
|
|
|
Do
najbardziej znaczących twórców w dziedzinie architektury sakralnej należy
niewątpliwie Ludwig Schneider
(1854–1943). Urodził
się w Namysłowie i był synem adwokata.
Opracował projekty kilkudziesięciu górnośląskich kościołów,
z których dwa znajdują się w Gliwicach. Są to „nowy” kościół
p.w. św. Bartłomieja w Szobiszowicach, oraz kościół p.w. Narodzenia
NMP w Bojkowie. |
|
|
|
|
|
|
Niewiele wiemy o samym architekcie. Swój pierwszy kościół wybudował w
latach 1895–1896 w
miejscowości Kobeřice (położona przy drodze z Raciborza do Opavy) i od
tej chwili możemy śledzić jego drogę zawodową. Brak jest monografii
poświęconej temu twórcy, do tej pory jego sylwetkę i dzieła najszerzej omówiła Dorota Głazek. Wydziela ona dwa etapy w
twórczości Schneidera. W pierwszym, trwającym
do ok. 1905 r., projektuje on kościoły neoromańskie, neogotyckie lub
łączące w sobie cechy obu tych stylów. W okresie drugim, trwającym do
końca kariery architekt poszukiwał nowych środków wyrazu, odwołując
się
nawet do rozwiązań
modernistycznych.
Opowiadał się on za świątynią odpowiadającą liturgii, bez nadawania
projektom symbolicznych znaczeń.
|
|
|
|
|
|
|
Pracownie Schneidera znajdowały się
kolejno w Katowicach,
Gliwicach, Opolu i wreszcie we Wrocławiu. W latach 20. XX w. mieszkał w
Ząbkowicach Śląskich. Natrafiłam też na jego ślad w Złotym Jarze,
gdzie mieszkał w roku 1913 i wykonał dla tej miejscowości projekt
restauracji.
|
|
|
|
|
|
|
W niewielkiej odległości od
Gliwic znajduje się wiele kościołów projektowanych przez Schneidera. Na
„pętli” długości
91 km
jest ich aż 13. Pierwszy z kościołów na tej trasie to neogotycki kościół
p.w. Narodzenia NMP w Bojkowie
zbudowany w latach 1898–1904. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Następnie odwiedzamy Rudę Śląską. W Wirku
znajduje się kościół p.w. śś Wawrzyńca i Antoniego ukończony w
1909 roku, (wg Pilcha modernistyczny z elementami neogotyku). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Również w
Rudzie Śląskiej –
Kochłowicach mamy neoromański
kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej wyjątkowy z paru względów.
Po pierwsze jest to jeden z trzech kościołów dwuwieżowych, po drugie
jest to jedyny przykład wśród
licznych dzieł Schneidera, gdzie elewacja w całości
jest wykonana z kamienia. Otoczenie kościoła
zaprojektowano kompleksowo razem ze świątynią.
Duży
wpływ na jego wygląd
miał sam Schneider, który był autorem kamiennego ogrodzenia z kutą
balustradą
i bramami. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kolejny
przystanek to Chorzów
Batory (d. Hajduki), gdzie znajduje się kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP wzniesiony w latach
1898–1901, a zaraz potem Chorzów
i kościół p.w. św. Jadwigi, w tym przypadku Schneider dokonał
rozbudowy istniejącego kościoła. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Z
Chorzowa musimy się cofnąć do ulicy Gliwickiej, którą dojedziemy
prosto do Katowic Załęża i
kościoła p.w. św. Józefa. Ten neogotycki kościół, wyjątkowo
pozbawiony frontowej wieży, powstał
w latach 1898–1900 dla upamiętnienia śmierci 104 górników
w kopalni „Kleofas” w 1896 roku. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Niedaleko
w dzielnicy Katowic Dąb, tuż
przy węźle trasy średnicowej kolejny kościół. I tu czeka nas
niespodzianka – na ścianie frontowej odnajdziemy cegły z napisem
„Lud: Schneider Archit”.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Z Katowic udajemy się na północ. Tam w bliskiej odległości od siebie
położone są aż 4 kościoły: |
|
|
|
|
|
|
Michałkowice
(dzielnica Siemianowic Śląskich) neoromański kościół parafialny p.w. św.
Michała Archanioła (1902–1920) |
Dąbrówka
Wielka (obecnie została włączona w obręb Piekar Śląskich) również
neoromański kościół p.w. MB Wspomożenia Wiernych (1902–1904) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Brzeziny (dzielnica Piekar Śląskich) kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
(1913–1915) |
|
|
|
|
|
|
|
Brzozowice-Kamień
neogotycki kościół p.w. św. Piotra i Pawła (1898–1899), zachowało się oryginalne wyposażenie z okresu budowy kościoła.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tyle
wrażeń na jeden dzień to porcja dla najbardziej wytrwałych pasjonatów,
dlatego o szpitalu kamilianów w Tarnowskich
Górach i nowym kościele p.w. św. Marcina fundacji hrabiego
Henkel von Donnersmarck w Tarnowicach
Starych opowiemy w części drugiej. Teraz kierujemy się z powrotem
do Gliwic.
|
|
|
|
|
|
|
Po powrocie do Gliwic zatrzymujemy
się na dłuższą chwilę w Szobiszowicach przy kościele p.w. św. Bartłomieja
– tzw „nowym”. Jego budowę rozpoczęto w 1907 roku.
Zbudowano go w stylu neogotyckim na planie krzyża łacińskiego ale wieżę
zwieńczono hełmem w stylu neobarokowym. Uroczystego poświęcenia kościoła
dokonał 14 maja 1911 roku kardynał Georg Kopp z Wrocławia. Zbudowany na
wzniesieniu, w otwartym terenie był widoczny z daleka, zwłaszcza, że był
w owym czasie największy na Śląsku; mógł on pomieścić ponad 6000
wiernych. Również znajdujące się w nim organy były jednymi z największych
na Śląsku.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Oprócz wymienionych kościołów z naszej najbliższej okolicy znane są
również kościoły projektu Ludwiga Schneidera w następujących
miejscowościach: Rybnik,
Wodzisław Śląski,
Drogosław, Pokój,
Kup,
Mysłowice-Dziećkowice,
Brzeźce,
Pstrążna,
Lewin Brzeski oraz te prezentowane na
poniższych rysunkach... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kobeřice |
Modzurów |
Rydułtowy |
|
|
|
Rogów koło Raciborza |
Wierzch koło Prudnika |
Racibórz – Stara Wieś |
|
|
|
Kuźnia Raciborska |
Kędzierzyn-Koźle |
Nowa Wieś Królewska |
|
|
|
Bojszowy |
Jaszkowa Dolna |
Tarnowice Stare |
|
Poza tym Schneider zaprojektował kilka kaplic (m.in. w Bardzie Śląskim),
probostw, a nawet budynków szpitalnych i klasztornych (oprócz wspomnianego
szpitala kamilianów w Tarnowskich Górach powstały też projekty rozbudowy
dwóch budynków klasztornych w Bogucicach). Pamiętać
trzeba również
o pewnej liczbie projektów
niezrealizowanych.
|
|
|
|
|
Katowice-Szopienice |
Chorzów |
Stara
Wieś – Racibórz |
|
Prezentowane tu rysunki pochodzą z albumu
znajdującego się w zbiorach Śląskiej
Biblioteki Cyfrowej |
|
Wrocław-Karłowice |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Znaczną część swoich kościołów Ludwig Schneider zaprezentował w
wydanym przez siebie traktacie architektonicznym. |
|
|
|
|
|